10-15 oktober 2017 (heet van de naald, al in Berlijn geschreven door Willy)
10 oktober
Na een dagje met praktische voorbereidingen in Berlijn wachtte ik samen met Nelle Driessen, die al eerder via een andere route naar Berlijn was gekomen, op het Hauptbahnhof op de excursiegroep, inclusief Marianne. De trein zoefde exact op tijd, om 17.22 uur, het station binnen. Ook probleemloos S-Bahn, U-Bahn en kamerverdeling in het East Sevenhostel gehaald, lekker en geanimeerd pizza gegeten en daarna gezellig en droog door de wijk tot op de Muurstrook gewandeld. Indrukwekkend! Met de hele club uiteindelijk neergestreken in Die Kapelle, biertjes, thee, koffie… Tegen 22 uur ’thuis’.
11 oktober
Tegen 9.15 uur naar het hostel, groep ophalen en dan samen naar de ingang van de Kollwitz Grundschule. Vanaf hier begeleidde Antje Schwabersberger ons zeer geduldig en betrokken langs een handvol verschillende locaties, met de focus op kinderopvang. Het door Manfred Dietzen ontworpen, relatief kleine groene schoolplein van de Kollwitz Grundschule viel met zijn typische heuvels, ‘struikenzee’, gebouwtjes, beplanting etc. gelijk in de smaak. De sfeer was gezet! Vandaar gingen we naar de buren tegenover de school: de kindercrêche en het kinderdagverblijf. Twee grote locaties, voor 300-400 kinderen, gelieerd aan de school. De buitenruimte van de crêche was minder geslaagd in zijn omvorming dan het prachtige, voorbeeldige terrein van het kinderdagverblijf. Wat een juweeltje! Er waren daar ook veel, leuk spelende kinderen.
Tussen 11 en 12 was een afspraak, inclusief rondleiding gepland bij Abeunteuerspielplatz Kolle 37. Voor velen een noviteit, een verrassing, dit buurtspeelfenomeen uit de jaren 1970. Leuk gebouw ook!
Middagpauze op de Käthe Kollwitzplatz. We lunchten bij Im Nu en in andere restaurants in die omgeving. Dan verder richting Helmholtzplatz met bezoeken aan Kinderopvang (KITA) Helmisstrasse (mooi!) en een levendige plek voor kleine kinderen in het Helmholtzpark (speciaal voor ons open).
Dan richting Im Hirschhof (KITA). Gezellige ouderwetse sfeer, écht leuk.
Via een poortje kwamen we in een moderne, ietwat kille buurtspeelplek. De kinderen zwaaiden ons uit (ontroerend: een lager deel van de poort was transparant en daar keken al die kopjes roepend en lachend doorheen..).
Via de Kulturbrauerei – velen hebben de expositie ‘Alltag in der DDR’ daar bezocht – naar Café Franz waar Antje en wij op de groep wachtten. Een drankje, uitrusten en indrukken verwerken. ’s Avonds gingen we eten bij Café Hundertwasser in Friedrichshain, waar we goede herinneringen aan hadden, na een bezoek tijdens onze eerste excursie naar Berlijn in mei 2010.
12 oktober
Onze tweede echte excursie dag in Berlijn, vandaag o.l.v. Ulf Schröder en Manfred Dietzen, beide Grün Macht Schule steunpilaren. Start tussen 9 uur en 9.40 uur op de Senatsverwaltung für Jugend, Bildung und Familie, Bernard Weissstrasse 6. Een bewogen, overtuigend verhaal van hen beiden m.b.v. een heldere powerpoint. Dan met verschillende metro’s naar het fraaie terrein van KITA Fredermäuse.
En dan verder naar het reuzegrote schoolterrein van de Reinhardswald Schule in Kreuzberg. Ongelooflijk ruim, reliëfrijk groen, avontuurlijk. Er was zelfs een heuvel met natuurstenen rotsen en een enorme buis, die meer weg had van een archeologische opgraving. Maar ook een oude tram, een natuurvijver etc.
Na dit bezoek gingen we lopend naar de gezellige Marheineke Markthalle, waar iedereen voor zichzelf een lunch kon uitkiezen bij de vele kramen met eten ‘aus aller Welt’. Erg ontspannen!
Na de lunchpauze door naar de Neumarkschule, het domein van Ulf, voorheen hier adjunctdirecteur. Natuurlijk beviel ons het amfitheater waar Ulf ons een toelichting gaf, de kunst op het plein, de volledig begroeide voetbalkooi en omringende gebouwen. Prachtig!
In Park Gleisdreieck bezochten we naast de Internationale Gemeinschaftsgarten, waar we bijzonder hartelijk werden ontvangen, ook de Naturerlebnisraum. We besloten het dagprogramma in de Prinzessinnengarten.
Indrukwekkend voor wie deze plek voor het eerst zagen, maar voor ons – we waren hier ook in september tijdens de ISGA conferentie – viel deze plek nu een beetje tegen. We vonden een heel sfeervol Turks restaurant, Parantez, met later op de avond zelfs live muziek!
Vrijdag 13 oktober
Tweede dag met Ulf en Manfred. Een flink eind met de S-bahn richting Steglitz en dan lopend door het groen en een oude wijk naar de Grundschule an der Bäke. Nog steeds enorm boeiend, ruim opgezet, al is de ‘eerste frisse lak’ er af. Iets vergelijkbaars gold ook voor de befaamde Flämingschule (geïntegreerd onderwijs).
Voor onze vrienden, die hier voor het eerst waren, was het een en al verbazing, verwondering. Leuk intermezzo in de omgeving van de Unionstrasse, een vroege speelstraat, die autovrij is na kunstzinnige groene acties van Manfred, Bernd c.s. Indrukwekkend voor iedereen, ook hoopgevend dat zoiets tot de mogelijkheden kan behoren.
In de Schulgarten Tiergarten hebben we soep gegeten, toelichting gekregen en rondgekeken.
Via de moderne Moabiter Stadtgarten (beïnvloed door kunstenaars), door naar de oude, reuzegrote Grundschule Carl Bolle. Twee pleinen, waarvan het tweede, nieuwere fraaie elementen kent: een ‘dorpje’, van witgeverfd pallethout en een hoge heuvel met een heel brede glijbaan, waarvan we allemaal in paartjes van 2 naar beneden gleden. Marianne maakte er een filmpje van.
Daarna nog een speels hoogtepunt: Speelterrein Ottoplatz, met zijn creatieve activiteiten, elementen en mooie speelhuis! Bernd, de ‘goede ziel’ van de ‘Platz’ maakte op iedereen indruk. We dronken er koffie thee, aten appels en chocola en namen de tijd de kinderen heerlijk te zien spelen.
Van hier vertrok iedereen, na hartelijk afscheid te hebben genomen van Manfred in groepjes om een geschikt restaurant te zoeken. Wij gingen zelf samen met 8 andere deelnemers naar het befaamde Turkse restaurant ‘Osman’s Töchter’. Heerlijk gegeten! In een buurtkroeg hebben we nog een wijntje gedronken. Het ‘feest’ kon niet meer misgaan, de drie begeleide dagen waren heerlijk!
Zaterdag 14 oktober
Dag ‘zur freien Verfügung‘. Velen deden dat ook en reisden met OV of huurfietsen kriskras door Berlijn. Mooi om naderhand te horen hoe mensen hun bezoek aan bijvoorbeeld de Fernsehturm of het Olympisch stadion of fietsen over het Mauertracee tot buiten de stad beleefd hadden!
Zelf wandelden we eerst met vier deelnemers naar de biomarkt op de Kollwitzplatz. Dronken lekkere koffie met dito gebak in een buurtcafé op de hoek met prachtig uitzicht op herfstige lanen. We namen een tram naar Bahnhof Nord, bekeken daar de Mauerreste en een Gedenkstätte. Beklemmend, maar ook goed dat dit hier gebeurt. Verder met tram en metro naar de Brandenburger Tor: we bekeken de Reichstag van buiten, liepen door het indrukwekkende Holocaustmonument. Daarna naar de Märkischer Markt, bezoek aan de 8 Höfe. Toen waren we inmiddels zo vol indrukken en moe dat we besloten terug te gaan naar het hostel, waar we later die middag afgesproken hadden in de tuin voor een afrondend evaluerend gesprek met de hele groep.
Het afrondende gesprek was associërend, kriskras door elkaar (wij zijn allergisch voor ‘rondjes’) met veel complimenten voor Grün macht Schule, Berlijn als stad en ons als organisatoren van deze excursie. Mooie avondschemering inmiddels in deze tuin met uitzicht op een prachtige roodgekleurde wingerd. Op tijd naar het Indiase restaurant Naan, waar een aantal mensen al goede ervaringen op had gedaan. Uitstekend eten en verrassend goedkoop (6-8 euro voor een hoofdgerecht). Ons budget liet toe dat we de hele groep konden trakteren. De sfeer was heel goed, de complimenten (en ook leuke cadeautjes) vlogen over de tafel. Afsluitend nog met een grotere groep naar Café Trespassers onze ‘dorpskroeg’. Moe, maar zeer voldaan naar bed. Vroeg op, de terugreis met de trein de volgende dag was probleemloos. Om 19.30 namen we de boot naar Texel.