In november 1980 verhuisden wij vanuit Groningen, waar we ruim 2,5 jaar op de Gorechtkade hadden gewoond, naar een woning in de Hamburgse wijk Rotherbaum in het stadsdeel Eimsbüttel. Het was een verhuizing van de hoogste verdieping van een saaie, lage flat naar een zg. Gründerzeithaus, gelegen An der Verbindungsbahn 8. Ooit een toplocatie, maar nu al langere tijd een huis met een drukke vierbaanse weg voor de deur, aangevuld met een eveneens drukke spoorlijn met internationaal verkeer. Dit zorgde eventjes voor de nodige twijfels of we dit avontuur wel zouden moeten aangaan. De woning kwam bovendien vrij in een woongemeenschap… Hadden we daar nog wel zin in?!? Daar stond tegenover dat Willy in de afgelopen jaren in Nederland alleen werk had kunnen vinden – een hele serie aan kortstondig uitzendwerk resp. werken in de residentiële hulpverlening met zeer moeilijk opvoedbare jongeren – dat hem alles andere dan bekoorde. En dan in een Duitstalige krant lezen dat er in Hamburg op een Abenteuerspielplatz (ASP) een droombaan werd aangeboden en dat hij er ook nog met succes op solliciteerde… We waagden het er op, ook omdat we de tip met de woongemeenschap via de vereniging van de ASP hadden ontvangen en we onmiddellijk geloofden, dat er in Hamburg een groot tekort aan betaalbare woningen heerste. Zeker in de directe universiteitsomgeving…
Richtfest oftewel pannenbier in de zomer van 1980
Onze eerste kennismaking met Hamburg gebeurde op verschillende momenten: Willy leerde de initiatiefnemers van de ASP Eimsbüttel-Nord, zijn toekomstige werkgevers en collega’s, en de eerste buurtkinderen kennen tijdens het Richtfest, het pannenbier ter ere van het bereiken van het hoogste punt van de beide 8-hoekige houten gebouwen op het avontuurlijke speelterrein. Het bleek een goed gekozen moment!
Als we er nu zo naar kijken dan kun je het je nauwelijks voorstellen hoe we alle functies – speelhuis voor de winter, vol ingerichte keuken, kantoortje, donkere kamer, douche-wc, speelzolder – hierin konden verenigen. Gelukkig waren de enthousiaste kinderen altijd al van de speelwaarde van de gebouwen en de omgeving overtuigd en de verenigingsleden zagen na jaren geduldig vrijwilligerswerk licht aan het einde van de (bouw)tunnel.
Marianne en haar zus Sjakkelien bezochten iets later, eind juli, de hanzestad, maakten kennis met Inge Reichelt, de goede ziel (Geschäftsführer = secretaris) van de vereniging, die hun voor een kennismakingsmaaltijd uitnodigde. Inge had ook de contacten voor ons gelegd om een dak boven ons hoofd te vinden (zie boven). Daar gingen ze natuurlijk ook nog even kijken. De overnachting voor enkele dagen was afgesproken in een andere woongemeenschap – een oud-collega van ASF, Jens – die in de levendige – voor anderen eerder beruchte – wijk St. Georg aan de Lange Reihe woonde. Sjakkelien hield er gemengde gevoelens aan over – ze belandde toen bijna op de operatietafel – wat haar niet belette uiteindelijk het vaakst van alle vrienden en familie in Hamburg op bezoek te komen…
Verhuizing over de grens
Rond de maandwisseling september/oktober 1980 verhuisde Willy met een deel van de bescheiden huisraad die we ondertussen verzameld hadden – een ruim matras met een lattenrooster als onderstel, een bed-zit-bank van corduroy, multifunctioneel, nog meer planken, voor boeken, ordners, en de meest noodzakelijke kleren, wat aanvullingen voor de gezamenlijke keuken, en wat doosjes en kratten vol spulletjes die er voor moesten zorgen dat je je 300 km verderop gauw thuis zou gaan voelen… Volgens Marianne, die pas einde oktober naar Hamburg nareisde i.v.m. de afronding van haar studie en het ‘ophalen van haar papiertje’ (zo praten we destijds over de ceremonie t.g.v. het halen van de bul als drs./master biologie), had Willy, als een soort kwartiermeester, de relatief grote woonruimte toch gauw gezellig ingericht. Wie (een deel van) onze huisraad en Willy naar Hamburg verhuisde schiet ons na 43,5 jaar niet zomaar meer te binnen. Sjak? Willem? Gerard? Gelukkig was er wel een lift om niet alles via de eindeloze trappen naar boven te sjouwen.
Over de hoofdreden van ons leven en werken in Hamburg kun je heel uitgebreid meer lezen in het item “Abenteuerspielplatz Eimsbüttel-Noord”.
En verder gold voor Hamburg vanaf dag 1: never a dull moment. Naast ons werk was er nog tijd genoeg om eerst onze wijk uitvoerig te leren kennen. Die bleek (en bleef) levendig, jong, kleurrijk en spannend. Dankzij de nabije universiteit woonden er veel studenten, was er een druk uitgaansleven, vonden we gauw een soort vaste bruine kelderkroeg op de hoek, ‘Hinkelstein’, en om de hoek op de Bundesstrasse een anarchistische infowinkel incl. koffietent. Heel dichtbij gelegen waren ook een typisch Hamburgse tabaks- en krantenkiosk met Ede/Eddie (?) als buurtorakel, een bakker, supermarkt, drankengroothandel; daar kochten we naast bier en wijn vooral kratten cider, die tot onze verbazing door onze vier medebewoners als mineraalwater gedronken werd (had toch maar 1-2% alcohol…). Verder waren er veel betaalbare en exotische restaurants – Portugees, Indiaas en Afghaans zijn ons bijgebleven – zodat de verleiding thuis te willen koken weinig opkwam. Wij ontdekten ook al snel het Abaton, een arthouse bioscoop voor regelmatig filmgenot, een keuze aan uitstekende boekwinkels, waaronder ook een antiquariaat met boekcafé: boeken bekijken en lezen onder het genot van een kopje koffie/thee met gebak… Prachtig werk, uitdagende woonomgeving, wat wenst de mens nog meer? Echte RUST, ontspanning, zelfs al ben je nog geen 30 jaar oud. Echte natuur ook, geen park- of stadsbosnatuur, en af en toe zelfs een heel ander perspectief.
Om met het laatste te beginnen: voor een echt heel ander perspectief verlieten we Hamburg- binnen een tijdspanne van maar 19 maanden – drie maal:
- In april 1981 bezochten wij samen met de Groningse vrienden Willem, El en (schoon)zus Sjakkelien de Ardennen en het Maasdal bij Dinant. Even de lente voorproeven in het niet zo verre Zuiden.
- Van 19 juli t/m 8 augustus 1981 fietsten we samen vanuit ons huis via het aangrenzende bondsland Schleswig-Holstein, naar Denemarken en Zuid-Zweden. Een bijzonder avontuur met ons tijdelijk ‘huis’ achter op de bagagedrager…
- In de (Voor-)kersttijd van 1981, 7 – 25 december 1981, bezochten we met een vliegtuig – nog zonder schaamte – bussen, boten en veel wandelend de Adriatische kust van toenmalig Joegoslavië.
Zeker elke maand moesten we een à twee keer per S-Bahn en/of trein de wereld buiten de bijna tweemiljoenenstad verkennen. Wat duurde het altijd lang voordat je echt uit de Hamburgse sfeer geraakte… Zo leerden we de moeder aller Hanzesteden, Lübeck, kennen en waarderen (80 km ten oosten van Hamburg). En dan vaak ook nog op dezelfde dag even een mooie wandeling langs de steile kust bij Travemünde. Soms deden we dat ook met bezoekende vrienden en familie. Tegen de schemer terugreizen zorgde dan altijd weer voor veel reeën op de weilanden en langs de bosranden.
De eveneens oude hanzestad Lüneburg, op de gelijknamige heide, 55 km ten zuiden van Hamburg, was ook een stedelijke beauty, maar ja, we hadden vaker behoefte aan uitwaaien, aan Oostzee-vergezichten. Vergezichten kon je soms ook beleven aan de monding van de Elbe, bij Glückstadt b.v. Kleinere stadjes die we waardeerden: Stade, Buxtehude (die naam alleen al). Of aan de oevers van een van de vele natuurlijke meren ten noorden en ten oosten van Hamburg. Heerlijk op een zomerse dag! Natuurgebieden langs de stadsrand – heidevelden en bossen vooral – of een wandeling langs de oevers van de relatief nabije Außenalster (een rondje wandelen was 7,4 km) hadden vaak het nadeel dat je het plezier toch nog met te veel anderen moest delen (en zodoende de stad incl. haar geluiden niet werkelijk achter je liet).
- 3 – 8 januari 1982 trokken wij ons met onze beide ASP-collega’s terug in een tweede huisje van vrienden in Damlos, Oost-Holstein. 30 cm sneeuw en een nachtelijke temperatuur van -25 C. waren de spectaculaire entourage voor een heel geconcentreerde week om ons “Toekomstconcept voor Avonturenbouwspeelplaatsen” uit te werken.
- Januari 1982 toonde Hamburg zich ook op z’n mooist en vooral heel spannend: het grote en het kleine meer die tegen de binnenstad aanliggen, de Außenalster en de Binnenalster, waren zo diep bevroren, dat duizenden mensen over het ijs durfden te wandelen, te zeilen, schaatsen, sleetje trekken etc.
Terug in Hamburg
Na deze intensieve woon- en werkperiode waren we nog enkele keren op doorreis even in Hamburg. Maar het verlangen om weer eens enkele dagen of zelfs een klein weekje lang terug te komen en Hamburg opnieuw te verkennen, duurde tot midden in de Coronatijd, 9 – 14 oktober 2021. Bijna 40 jaar na onze woonperiode in Hamburg bezochten we zes dagen lang intensief ‘alles’ wat we terug wilden zien, maar ook de spraakmakende veranderingen van na die tijd. Het werd een fijne, gedenkwaardige week op oude, vertrouwde sporen – ons werk, ons woonhuis, het tegenover liggende grote park Planten un Blomen, onze wijk, de universiteit, highlights van Hamburg, zoals de Elbe, de Binnen- en de Außenalster , Övelgönne, Blankenese, de Speicherstadt etc. – maar ook de nieuwe Havencity met een nieuw icoon, de Elbphilharmonie, of het Auswanderer Museum BallinStadt in Hamburg-Veddel. Lees hier meer over de belevenisrijke dagen in de noord duitse haven- en hanzestad!