Organische bouwkunst

Op zoek naar inspiratie

Het blijft een beetje in nevelen gehuld wanneer onze fascinatie voor organische bouwkunst – wel of niet in natuurrijke omgeving – ontstond en of er toen foto’s in boeken, enthousiaste verhalen of concrete voorbeelden oorspronkelijk de vonk(en) deden overslaan.

In Hamburg (1980-1982) werkten we al met veel plezier in twee fraaie, ronde houten gebouwen in avontuurlijk, speelse omgeving. Louis Le Roy kenden we al wel, maar ja, dat is niet echt ‘bewoonbare organische architectuur’. Onze heemtuinperiode in Muntendam (1986-1988) duurde niet lang genoeg, om met succes te gaan zoeken naar een unieke architectuur voor het gedroomde bezoekerscentrum(pje).

Concreter werd het hele verhaal in Beuningen, waar Paul van Eerd, destijds tuinvrijwilliger, ons midden jaren ’90, dus aan het prille begin van onze Oasetuin, enthousiast maakte voor de organische leembouw van ir. Sjap Holst uit het nabije Geldrop. Paul vertelde in de zomer van 1994 over een praktische leembouwcursus in Frankrijk; op z’n laatst toen sloeg de vonk over. Wie ons verhaal over de voorbereidingen van de bouw van het natuurtuinpaviljoen leest en de beelden bekijkt, begrijpt wat ons zo enthousiast maakte. Praktijkervaring opdoen en dan zien hoe zo’n bouw ook in een langdurig sociaal project gestalte kan krijgen.

Een serie stimulerende boeken met prachtige voorbeelden in Nederland maar ook in de rest van de wereld prikkelde vervolgens onze reislust, onze wens, deze gebouwen met eigen ogen te zien en later ook, die fascinatie met anderen te delen.

Boeken die ons toen zeker inspireerden:

• Maar eerst gunden we ons en de lezers in de zomer van 1999, nog net in de oude eeuw, een eerste, informatief artikel van Josie Dubbeldam over een van de meest spraakmakende architecten/kunstenaars in Europa, als het gaat om organisch bouwen: “De mol als vader aller architecten – de architectuur van Friedensreich Hundertwasser”.

• Ruim twee jaar later, november 2001, lukte het ons eindelijk, op terugreis van een bezoek in Zwitserland, drie zeer diverse projecten van Hundertwasser in de omgeving van Frankfurt te bezoeken: de Hundertwasser-Kindertagesstätte (kinderdagverblijf) in Frankfurt-Heddernheim, een particulier appartementencomplex in Bad Soden (tegen het Taunusgebergte aan gelegen, 18 km ten westen van Frankfurt) en de “Wald-Spirale” – een woonproject met o.m. 105 particuliere appartementen, een restaurant en kinderopvang – in Darmstadt (12 km ten zuiden van Frankfurt).

• Anderhalf jaar later, eind februari/begin maart 2003, bezochten we in verband met Willy’s 50ste verjaardag Barcelona. Natuurlijk namen we uitgebreid de tijd voor bezoeken aan de Gaudi-gebouwen e.a. creaties in deze enerverende stad: de nog steeds onvoltooide Sagrada Familia, Park Güell inclusief het woonhuis van Gaudi, tegenwoordig Casa Museu Gaudi, Casa Batlló en Casa Mila – La Pedrera.

Stuk voor stuk onvergetelijke bouwwerken. Haast elk detail van de bouwkunst fascineerde ons, zeker ook steeds maar weer de vele kleurrijke mozaïeken in o.a. Park Güell! Zij ‘voedden’ ons voor altijd met een bewondering voor het werken met kleurrijke scherven, waar we dan ook graag voor gepleit hebben in lezingen, workshops e.d. Zeker ook in de Springzaad-wereld waar we vanaf jaren ’90 onze ziel en zaligheid in legden! Wij logeerden destijds in een pension met balkon en zicht op het prachtige plein Placa Reial. Nu, ruim 20 jaar later lezen we voor het eerst dat een zeer markante lantaarn op het plein de eerste opdracht van de gemeente Barcelona voor Antoni Gaudí was. Mochten we er ooit nog eens komen, kijken we er toch met andere ogen naar.

• Op 25 mei 2007 bezocht Willy met een groep Brabantse onderwijzers van het netwerk AGATOS voor de tweede keer de Wald-Spirale. Het bezoek aan de Wald-Spirale maakte deel uit van een studiereis – 20-26 mei 2007– naar Mittel-Frankenland, gelegen in het noorden van het Duitse bondsland Beieren – in groene schoolpleinkringen bekend voor zijn prachtige schoolnatuurtuinen.

• 14 – 22 juli 2011 bezochten we in Wenen de oer-plekken van de unieke architectuur van Friedensreich Hundertwasser. De Oostenrijkse hoofdstad, tevens geboortestad van Hundertwasser (hij heette toen nog Friederich Stowasser), was ook het startpunt van zijn wereldwijde successen op architectonisch, kunstzinnig en filosofisch terrein. In Wenen creërde hij niet minder dan 40 bouwwerken, waaronder een van de meest markante gebouwen van de stad, het Hundertwasserhaus, maar ook een groot terrein van een vml. bandenfabriek, die hij verbouwde tot wat tegenwoordig Hundertwasser Village wordt genoemd en huizen die nu het KunstHausWien herbergen. Een ander interessant project dat we bekeken hebben was de metamorfose van een onaantrekkelijk, gigantisch industriecomplex, de Weense warmtecentrale “Fernwärmewerk Spittelau” .

• Rond de jaarwisseling 2018 – 2019 bezochten we als onderbreking van een ‘kerstreis’ naar Praag het oostduitse Maagdenburg. Het was zeker geen liefde op het eerste gezicht, die eerste avond, 21.12.18. Na een nader inzoomen en vooral meer kennisvergaring over de lange, bewogen geschiedenis van deze stad aan de Elbe veranderde ons beeld rond de jaarwisseling, tussen 30 december en 2 januari, zeer behoorlijk. De Grüne Zitadelle, na de dood van Hundertwasser pas gerealiseerd én het eerste en enige project in Oost-Duitsland, speelde hierbij naast enkele musea, de dom en de rivier een belangrijke rol. Lees hier meer over de veerkracht van steden als Maagdenburg.