Onze eerste grotere reis na onze verhuizing naar Texel ging naar Finland en Estland: 27 augustus – 12 september 2009.
Reisverslag gebaseerd op Willy’s logboekaantekeningen
Helsinki, 27-28 augustus
Onze vlucht naar Helsinki verliep voorspoedig, alleen cirkelde het vliegtuig voor de landing nog lang op geringe hoogte rondjes boven de stad – beetje eng. We zouden een dag later al doorreizen per boot naar Estland, dus we hadden voor deze eerste nacht een kamer in een hostel (Hostel Academie, bleek een studentenflat) uitgezocht. We wandelden nog even door nabijgelegen wijken, langs een baai en bezochten een wonderlijke tempel waar we – gratis – naar Finse klassieke muziek luisterden. ’s Avonds wilden we nog wat drinken in het café tegenover de studentenflat waar we verbleven. Dat bleek een Karaoke-bar. Willy schrijft in zijn logboek: “Een karaoke avond op zijn Fins: aandoenlijk, leerzaam over de ziel der Finnen! Bijzondere avond!”
De volgende ochtend gingen we per tram naar de haven voor de overtocht naar Talinn. Maar het bleek, toen we uit de tram stapten, de verkeerde haven te zijn. Per taxi snel naar de haven waar de boot naar Talinn wel aangemeerd lag. Die boot was voor ons een sensatie: een echte ‘Loveboat’, heel lux. De vaartocht duurde maar 2 uur (10.30-12.30 uur). Dat het nog vroeg op de dag was belette niemand (behalve ons) om binnen een mum van tijd een stevige hoeveelheid alcohol naar binnen te werken (belastingvrij…). Leek voor een aantal mensen het hoofddoel van de trip te zijn.
Estland, 28 augustus – 1 september
Vanaf de boot hadden we al gezien dat Talinn een oude Hanzenstad was, fraai gelegen op een heuvel aan zee. Ook hier hadden we een hostel geboekt: City Bike hostel. Zoals de naam al suggereert verhuurden ze er ook fietsen, maar wij besloten toch de stad eerst maar eens te voet te gaan verkennen. Zoals altijd dwaalden we urenlang door straten en stegen, rustten we uit op pleinen en in kerken en genoten van de uitzichten.
Heel bijzonder was een tuinententoonstelling in het park onder de oude stadsmuur: het Talinn Flowerfestival, met inzendingen uit verschillende Europese landen. Veel eetbare siertuinen, kleurrijk, humoristisch. Echt inspirerend en bijzonder goed verzorgd. We maakten er tientallen foto’s. Hieronder een kleine keuze hieruit.
Vanuit Talinn bezochten we de dagen er na Pirita beach (met de regionale bus), het (nagenoeg) onbewoonde eiland Naisaare (met een bootje) en Lahemaa National Park (met een taxibusje).
Uitstapje naar Pirita
We hadden in de uitstekende folder van het City Bike hostel gelezen dat er een bijzonder veelzijdige markt zou zijn in de buurt van het treinstation Balti Jaam (bereikbaar per tram). Deze markt was stevig in handen van de Russische inwoners van Talinn, die in de speciaal voor hen gebouwde wijk in die buurt woonden. Op dat moment dat wij er waren was het niet erg druk, maar we begrepen wel dat de mensen van City Bike hostel hun gasten aanraadden om markt en omgeving zonder vooroordelen te beleven. Twee dames die geen woord Engels spraken hebben ons geholpen het busstation te vinden, waar de bus naar Pirita vertrok. Spannend, de stad uit! Het mooiste van Pirita beach bleek niet het strand zelf te zijn (beetje saai), maar de nabijgelegen ruïnes van het St. Bridget klooster, gebouwd in 1407.
Terug in Talinn was er nog tijd over om het Stadsmuseum te bezoeken, waardoor we een beter beeld kregen van hun “Zingende Revolutie” in 1989 / 1990.
Naar het eiland Naissaare
Op zondagochtend (12 uur) vertrok er een boot, de ‘Monica’, naar het ca. 8,5 km uit de kust gelegen vrijwel onbewoonde eiland Naisaare (vertaald: Vrouweneiland). Naisaare was lange tijd militair gebied en niet toegankelijk. Sinds 1995 is het een natuurreservaat. Na een uur varen, met terugkijkend mooie stadsgezichten op Talinn, kwamen we aan op Naisaare.
Het schip legde aan in een mooie kleine haven (Sadam in het Ests) met o.a. een goede plattegrond van het Natuurpark Naisaare. We liepen een kilometer of 3 prachtig langs de kust. We deden daar 2 uur over, zoveel moois was er te zien: korstmossen, mossen, grote stenen (dezelfde soorten die we hier op Texel in het klein op het strand zien), zouttolerante planten, vogels, uitzichten… We kwamen onverwachts uit bij een soort boerderij (gedeeltelijk nog ruïneus), waar echte pioniers begonnen waren iets te verhuren (dit waren de enige drie vaste bewoners van het eiland op dat moment). Hier hebben we thee gedronken. Door een groot bos van vooral sparren en berken, met als ondergroei heel veel bosbessen, liepen we weer in de richting van de haven terug. Tussendoor naargeestige resten van Russische bedrijvigheid: mijnbouw, verlaten smalspoorlijntjes e.d. Overwoekerd nu, maar nog wel herkenbaar. Op het laatste stuk weer duinen met enorme plakkaten korstmossen en mossen. We waren er zo door gefascineerd dat we bijna de boot hadden gemist (het laatste stukje moesten we rennen). Het was trouwens wel echt een probleem geworden als we de boot niet hadden gehaald: de drie vaste bewoners zaten ook op de boot naar Talinn en er zou pas een week later weer een boot naar het eiland vertrekken. We zouden daar dus geen kans hebben gehad ergens normaal te verblijven! De proviand die we bij ons hadden was natuurlijk alleen voor die ene middag en al op… en natuurlijk nog geen smartphones… Dus heel veel geluk gehad!
Minibusexcursie naar het Nationaal Park Lahemaa
Maandagochtend om 8 uur vertrokken we, samen met twee Australische meisjes met hun fietsen, per Renaultbusje richting het Lahemaa Nationaal Park, 60 km ten oosten van Talinn. Onze chauffeur, Markus Varik, bleek een heel aardige jonge Est te zijn, die zelf ook veel gereisd had, en veel kon vertellen over Estland. De eerste attractie was een mooie waterval. Kort daarna gingen de meisjes per fiets verder. We hebben ze aan het eind van de tour weer ergens opgepikt. Dus we hadden het grootse deel van de 10 uur die de excursie duurde de luxe van een sympathieke privéchauffeur, die graag zoveel mogelijk rekening hield met onze wensen.
Het Nationaal Park was heel afwisselend. De eindeloze sparrenbossen vonden we, ondanks dezelfde fraaie onderbegroeiing als op Naisaare, al snel een beetje saai, maar de kusten met grote stenen, de kleine dorpen met houten huizen (vaak 2e huizen), oude landgoederen en vooral ook de beekdalen waren wel de moeite waard. We stapten regelmatig uit om samen met Markus die overal goed de weg wist, stukken te wandelen of te picknicken.
Terug naar Finland (1-12 september)
Op 1 september gingen we met de ‘Superstar’ weer terug naar Helsinki. Daar hadden we voor een weekje via internet een appartement geboekt dat ons in eerste instantie niet meeviel: 6 hoog, met uitzicht op een soort ‘Plattenbau’. Van binnen en buiten armoedig. We troosten ons ermee dat we hier alleen maar willen slapen en ontbijten. Gelukkig vonden we al gauw een goede supermarkt en een kiosk waar we ov-kaartjes voor een week konden kopen. Die weektickets gaven veel vrijheid. Iedere bus of tram kun je immers nemen en uitstappen waar het er interessant uitziet. Op die manier zagen we de eerste volledige dag in Helsinki echt heel veel. Op een plein met een grote buitenmarkt (heel veel soorten bessen, paddenstoelen en groenten) was ook een markthal met veel verse vis en mediterrane lekkernijen, maar ook kleren. Langs het water wandelend ontdekten we de Botanische Tuin. Via een brug bereikten we een eiland, Tarvasaari. We bezochten na een mooie wandeling langs een haven met oude zeilschepen ook nog een grote Russisch orthodoxe kathedraal.
De middag brachten we door op de eilandenarchipel Suomenlinna, Zweeds: Sveaborg. De eilanden vormen gezamenlijk een fort. Ze staan op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.
Internationale ARKKI-conferentie ‘Creating the future’, 3 en 4 september 2009
Deze conferentie was in eerste instantie het hoofddoel van onze reis. ARKKI staat voor Creatieve Educatie (Architectuur en design), opgezet in 1993, ontwikkeld in Finland en verder ontwikkeld in een aantal andere landen. Bij ARKKI kunnen kinderen van alle leeftijden, die interesse hebben in architectuur en design, terecht voor workshops en cursussen.
We vonden het leerzaam om ook eens een kijkje te nemen bij een aan Natuur- en Milieu-Educatie verwant vakgebied en het waren zeker inspirerende dagen die ook goed waren georganiseerd. Maar we waren aan het eind van de conferentie wel heel moe van alle indrukken. Voertaal was Engels. Mede doordat we de vaktaal van architectuur en design niet beheersen waren we na afloop blij dat we nog even konden ontspannen in Suomenlinna!
De volgende twee dagen hebben we in alle rust de toeristische hoogtepunten van Helsinki verkend, om te beginnen een interessante, reuzengrote vlooienmarkt in onze eigen buurt. Met de tram (heerlijk zo’n ov-weekkaart!) naar een aantrekkelijk uitziende wijk langs de kust. Bleek een villawijk, mooi om te wandelen, wat we ook deden, tot aan de oude binnenstad. Met de bus gingen we vervolgens naar een eiland waar zich het Finse Openluchtmuseum bevond. Via vlonders door het riet kwamen we op een ander eilandje waar op dat moment avontuurlijk uitgedoste mensen uitbeeldden dat ze in een prehistorisch dorp woonden. Heel grappig.
Op het ‘grote’ museumeiland stond alles er ondertussen ook al ruim 100 jaar. Dat verhoogde zeker de authentieke indruk. Terug in Helsinki belandden we op een ‘groen’ feestje en aten we in een Indiaas restaurant begeleid door de voetbalwedstrijd Azerbeidzjan – Finland, die de Finnen gelukkig wonnen.
De volgende dag bezochten we het KIASMA-museum (moderne kunst), waar we de architectuur van het gebouw zelf en de stoelen waarop we zaten (ontworpen door Vesa Honkonen, die grote indruk op ons had gemaakt tijdens de conferentie) het interessantste vonden. Na nog wat door de stad geslenterd te hebben, besloten we de boot te nemen naar het dierentuineiland. Bleek de moeite waard: Heel oud, maar met een relatief moderne inrichting.
Turku
De laatste dagen van onze reis wilden we nog wat meer van Finland zien. Een goede vriendin van Ceciel Verheij, Terhi, die in Turku woonde, nodigde ons uit en bedacht een heel aardig programma voor ons. Na een comfortabele treinreis door behoorlijk eenzaam landschap, bereikten we na 2 uur Turku, waar we door Terhi opgehaald werden van het station. Ook wel eens fijn om niet alles helemaal zelf uit te moeten zoeken! Haar oude houten huis omgeven door bomen was een ware oase in de hoogbouwwijk. Van binnen was het al minstens zo avontuurlijk! Heel goede sfeer, ook tussen ons onderling.
’s Middags bezochten we Oud Turku. De stad is in de 19e eeuw grotendeels door brand verwoest (houten huizen hebben ook zo zijn nadelen), maar er was nog genoeg moois te ontdekken. O.a. de Dom van Turku, de binnen- en buitenmarkt en de universiteit. We belandden uiteindelijk in een ‘Bokcafé’.
De volgende dag gingen we naar het eiland Nauvu (Fins) / Nagu (Zweeds). Het was Terhi gelukt iets aardigs voor ons te vinden. Eigenlijk waren ze al dicht (eind van het seizoen), maar er werd voor ons een uitzondering gemaakt. Voor we er met de bus naar toe gingen bezochten we in Turku nog een klein openluchtmuseum met oude houten huizen en oude ambachten, met daarbij ook nog een café.
De bustocht naar het eiland Nauvu was enerverend (de bus reed heel hard, 1,5 uur lang), gelukkig een keer onderbroken door een tochtje met een veerboot. De meeste eilanden van deze kust (ongelooflijk veel) zijn overigens met bruggen met elkaar verbonden. Aangekomen in Nauvu dorp bleek het hotelletje inderdaad leeg, alle keus dus voor ons. Ook in dit dorp veel houten gebouwen en natuur tot midden in het dorp. Heel rustig zo, aan (of liever gezegd na) het eind van de vakantietijd.
Prachtige natuurwandeling naar een labyrinth
Op 9 september maakten we ’s ochtends op het eiland Nauvu een prachtige wandeling. We stonden regelmatig stil om de oneindige, gedeeltelijk over rotsen gedrapeerde tapijten van korstmossen en mossen te bewonderen. En de voor ons zeer indrukwekkende hoeveelheden soorten paddenstoelen die dit tapijt nog opvrolijkten. We maakten er meer dan 100 foto’s. Moeilijk om uit te kiezen! De wandeling eindigde bij een groot labyrinth, aangegeven met steentjes op de rotsen (zie foto): Jungfrudansen. We konden het niet nalaten dit labyrinth dansend te lopen!
’s Middags hadden we het geluk dat de 14e-eeuwse stenen kerk in het dorp net schoongemaakt werd en wij er dus naar binnen konden.
Terug naar Turku : Intermezzo in Sattmark
Het leek ons na de enerverende ervaring van 2 dagen eerder beter om de busreis terug naar Turku te onderbreken in Sattmark. Daar was een leuk café, waar verschillende wandelpaden begonnen. Toen we uit de bus waren gestapt bleek het café gesloten. We verstopten onze rugzakken achter een schuurtje en gingen op pad. Het werd een fraaie, urenlange wandeling waarbij we in het begin een bosbessen plukkende man en halverwege een oud stel met manden vol cantharellen tegenkwamen. Verder niemand. Nog net op tijd haalden we de geplande bus naar Turku.
Nog anderhalve dag intensief op stap met Terhi
Na dit uitstapje met zijn tweeën zouden we samen met Terhi Arell de laatste anderhalve dag van onze reis nog veel beleven. Nadat we een enorme bult bagage in haar autootje hadden gestouwd, reden we eerst naar haar ouders, die in een zelfgebouwd huis in de bossen woonden. Een ontroerende ontmoeting. Net als ons bezoekje aan een antroposofisch kinderdagverblijf in het bos van Fiskars met een voor ons heel herkenbare, zeer natuurlijke inrichting, binnen en buiten. Leuke mensen!
Maar die bleken er in Fiskars meer te wonen. Dit voormalige ijzerindustriedorp was nu een kunstenaars- en handwerkersidylle met fraaie houten huizen in een bos- en beekrijke omgeving. We werden bij een van Terhi’s vrienden thuis uitgenodigd om een stevige soep met hen te eten. Net voor het donker kwamen we aan in Karjaa. Via een smal pad omzoomd door bosbessen en paddenstoelen, liepen we naar het zomerhuisje van Terhi’s familie. Een vreugdedansje van Terhi toen bleek dat ze bij haar ouders de juiste sleutel had meegenomen. Was een gokje geweest. Na een heerlijk rustige nacht hadden we de volgende morgen nog de gelegenheid de boerderij waar Terhi’s moeder geboren was te bezoeken. Haar tante woonde er nog. Ze wilde ons ook beslist nog het nabijgelegen meer laten zien. En gelukkig lukte het haar ook nog om ons toch op tijd (10.50 uur) op het station van Karjaa af te leveren! Ontroerend afscheid. We hadden zoveel met haar gepraat en binnen zo’n korte tijd zoveel van haar leven gezien!
Terugreis
Met een heel luxe hogesnelheidstrein waren we een uur later al weer in Helsinki. Vandaar ging een bus naar het vliegveld. De vliegreis was ook heel aangenaam: veel mooie landschappen, vooral de Finse en Zweedse eilandenkust waren indrukwekkend, maar we genoten ook van landschappen die we beter kennen (Groningen bijvoorbeeld) en nooit van boven hadden gezien. Om 20 uur waren we weer thuis op Texel.