De boeiende transitie van Den Helder
Gluren bij de buren houdt uiteraard in dat je überhaupt buren bent of wordt – nou, sinds het vroege voorjaar van 2009 zijn we, wat de gemeentes betreft, buren van Den Helder. Gescheiden door het Marsdiep, dat wel. En wat Texel betreft kun je niet dichter bij Den Helder wonen dan op ’t Horntje, waar we in 2016 vanuit Den Hoorn naar toe zijn verhuisd. En laten we gluren voorlopig maar eens definiëren als nieuwsgierig kijken, terwijl je zelf niet gezien wilt worden (Encyclo).
Geen liefde op het eerste gezicht
Marianne’s eerste herinneringen aan Den Helder, vroege jaren ’70, waren destijds misschien wel typerend voor veel niet-Heldenaren: onbekend en onbemind. Als jonge studenten uit Utrecht, tuinierend in de buurt van Anna Paulowna kwamen zij en haar vrienden echt niet op het idee ook maar een keer een station verder te reizen, benieuwd naar de sfeer in de Marinestad én de poort naar Texel. En Willy miste in de winter van 1975, voor het eerst van zijn leven überhaupt in Den Helder, de laatste boot naar Texel. Een nare ervaring (lees hier meer over onder het kopje Willy op Texel!) die hem gelukkig sindsdien, ondertussen een halve eeuw geleden en honderden overtochten verder, nooit meer gebeurde.
Ontdekken vanuit de marges
Texel en Den Helder bleven vervolgens voor ons beiden nog ruim 30 jaren uit beeld. Uitzondering vormden sporadische telefonische, brief- en – vanaf de 21e eeuw – mailcontacten met Oase-abonnees: particulieren uit beide gemeenten maar ook b.v. het NME-centrum De Groene Poolster op de Pasteurstraat in Den Helder.
Hier kwam pas vanaf 2006, geleidelijk aan, verandering in. De eerste Helderse lokroep werkte elke keer weer op onze treinreis naar Den Helder (met als doel eerlijk gezegd: zo snel mogelijk naar Texel). In Den Helder-Zuid stopte de trein gelukkig elke keer iets langer zodat we steeds beter naar de opvallende kunstwerken in de nabije duinen konden kijken. ‘Hier moeten we toch echt eens een keer uitstappen’.
Dat deden we dan ook nog in hetzelfde jaar (10.11.2006). We benaderden het ruige duingebied niet via de hoofdingang maar via een spannend achteraf ingangetje. Een geïrriteerde dame wees ons daar ook op, maar bond gauw in toen we berouwvol duidelijk maakten dat we op zo´n manier niet gratis het terrein wilden verkennen, maar het echt puur toeval was dat we die ingang hadden ontdekt. Uiteindelijk kwamen we zelfs echt in gesprek en het lukte ons Jacqueline van Koningsbruggen er van te overtuigen dat een artikel in ons tijdschrift Oase voor beide partijen van waarde zou kunnen zijn. Al in het lentenummer 2007 publiceerden wij het artikel “Het Nollenproject – levenswerk van R.W. van de Wint”. Sinds die tijd bezochten we regelmatig dit prachtige voorbeeld van een geslaagde combinatie van beeldende kunst en natuur. 18 juni 2010 bijvoorbeeld i.s.m. Jan van Schaik, de wilgenman uit Amsterdam. Naast de Nollen stond een natuurspeelplek bij het kinderdagverblijf De Duinstruiners in Julianadorp en de Michaëlshof in Vatrop (Wieringen) op het programma.
Ruim een jaar later, 26 augustus 2011 gingen we, met de Vakgroep Heemtuinbeheer, carpoolend op verkenning naar de bijzondere flora van Den Helder. Thema: ‘Zeedijk-duinen-wad-kustplanten’. Onder leiding van Fer van Strijen bezochten wij Fort Harssens (bij het havenkantoor), Het Kuitje (Waddenkust), Huisduinen, de Donkere Duinen en afsluitend Mariëndal, een vml. perceel bollengrond, nu natuurontwikkelingsproject van Landschapsbeheer Noord-Holland.
Sinds deze excursie hoort de natuur van Den Helder en directe omgeving tot onze gewaardeerde ‘nabije natuur’ – toch overal weer net iets anders dan op ons eiland! Hieronder enkele voorbeelden:
Speelnatuur in Den Helder en omgeving
In het kader van ons netwerk Springzaad hebben we tussen 2009 en 2015 een flink aantal activiteiten in onze regio ´Texel en de Noordkop´ (dus inclusief Den Helder) ontwikkeld. Inventariseren van groene schoolpleinen, speelnatuurprojecten, groene kinderopvang e.d. en de opbouw en de coördinatie van een regionaal netwerk maakten in die periode deel uit van ons werk. Bezoekerscentrum De Helderse Vallei was voor ons destijds een regelmatig bezochte, inspirerende locatie. Ons afscheidsfeestje van Stichting Springzaad, november 2015, vond in De Vermaning in Den Hoorn plaats. Dezelfde ochtend waren de deelnemers aan dit evenement ook nog te gast geweest in De Helderse Vallei.
Met andere buren samen gluren
In het kader van ‘gluren bij de buren’ organiseerden we met veel plezier op 1 september 2015 een excursie met de bestuurders en partners van ’t Drijverhuus in Den Hoorn. Naast De Nollen bezochten we op dezelfde dag ook nog twee andere zeer bezienswaardige Helderse projecten, het Bezoekerscentrum De Helderse Vallei in Park Mariëndal en de Botanische Tuin ‘Hortus Overzee’. De laatste twee locaties leerden we pas kennen na onze verhuizing naar Texel. Logisch voor wat het bezoekerscentrum betreft: het opende pas in 2010 zijn poorten. De veel oudere Hortus Overzee (vroeger Botanische Tuin/Oranjerie) lag niet aan het spoor, maar verborgen in een wijk en zij timmerden toen weinig aan de weg – zo bleef het voor ons lange tijd een echte verborgen parel.
Den Helder krijgt steeds meer nieuwe contouren
Sinds wij op Texel wonen (februari 2009) bezoeken we ook met groeiende belangstelling sociaal-culturele ‘hotspots’ en evenementen in de Marinestad en groeit onze interesse voor de gestage transitie van een saaie, verloederde en te eenzijdig georiënteerde stad tot een kleurrijke, dynamische stad met spectaculaire nieuwbouw, een tweede leven voor vele markante gebouwen en zelfs grote terreinen als de voormalige scheeps- en onderhoudswerf voor de Marine, Willemsoord, waar nu werkelijk van alles te beleven valt.
Als we even nog wat tijd hebben voordat de boot naar Texel vertrekt zijn we graag voor een drankje en een hapje in de voormalige School 7, die zich nu een van de aantrekkelijkste openbare bibliotheken ter wereld mag noemen. Mooi meegenomen: met onze Texelse bibliotheekpas kunnen we ook boeken uitlenen in Den Helder.
Kunsthal 45 – een boeiende en steeds weer verrassende expositieruimte
Ooit willen de vrijwilligers en bestuurders van dit unieke kunstproject op de begane grond van het vml. Vroom & Dreesmann gebouw in de Beatrixstraat hun definitieve vestiging inrichten. Na 3 pop-up locaties die wij ondertussen leerden kennen – in de Koningstraat 43-45 (vml. Superpool in een bijna volledig vernieuwde kroegenstraat), in de Kroonpassage (in een grote vml. kledingwinkel) en recentelijk in een reuze supermarktruimte in de Spoorstraat 128 – is het bewijs om spraakmakende, mooie tentoonstellingen op hoog niveau in te kunnen inrichten wel afdoende geleverd! Maar ook nu al genieten we iedere keer weer van een bezoek aan Kunsthal 45!
Exemplarisch hier een fotoserie van twee exposities in 2024
Een verborgen kunstlocatie
31 oktober 2021 belandden we toevallig in een goed verborgen voormalig pompgemaal aan de rand van het vml. dorpje en eiland Huisduinen, nu een wijk van Den Helder. Texelaar Arnold van Bruggen en zijn collega Rob Hornstra presenteerden daar een heel bijzondere, leerzame foto-expositie “Marinebasis” waarin zij dieper in de geschiedenis van Den Helder als haven- en marinestad doken. Boeiend!
Leve de vele culturen!
Eens in de zoveel tijd, enkele keren in de maand, combineren we natuur- en cultuuruitstapjes naar Den Helder met een bezoek aan de Afghaanse of Koerdische supermarkten Arya en Aamo Market, waar we graag een lijstje boodschappen aanschaffen die we op Texel niet kunnen kopen. Texels publiek is blijkbaar nog te huiverig of onbekend met Turkse, Arabische e.a. meer exotische artikelen die wij graag en regelmatig eten en drinken.
Festiviteiten
En zo werd het steeds waarschijnlijker dat we ook eens in een Helders straat- of buurtfeest, een lichtshow (sinds 2017) enz. verzeild raakten. Als dat bevalt kom je terug of neem je gewoon informatie mee. Of je kijkt wel eens op internet agenda’s en bezoekt bewust evenementen in de buurstad.
Wie zijn verleden niet kent…
In de jaren ´20 van de 21e eeuw maakten we uitgebreider kennis met een van de meest zwarte bladzijden van de Helderse geschiedenis: Den Helder in oorlogstijd, de meest gebombardeerde stad van Nederland. Met al het historische werk sindsdien en een grotere openheid over de schrijnende, pijnlijke kanten van het verhaal is er intussen zelfs een wandeltour via 23 locaties uitgewerkt. Bij de Den Helder Experience Store, Spoorstraat 2, of het Toeristisch Infocentrum Den Helder, Willemsoord 52, kun je een brochure kopen. Uiteraard zijn er ook een Audiotour of een begeleide wandeltour mogelijk.
Den Helder timmert met succes aan de weg
26 februari 2025 lazen we het dan ook eindelijk in de landelijke pers: “De lelijkste stad van Nederland moest weer stralen. Hoe is dat gelukt?” Afgezien van de aanhef een prima artikel over de metamorfose, de transitie van Den Helder uit vooral architectonisch gezichtspunt.
Afrondend dan maar hopen dat Den Helder met de nodige vaart verder aan de ingeslagen weg blijft timmeren! Wij zijn nu (2025) al benieuwd naar de metamorfose van het reusachtige voormalige gebouw van Vroom & Dreesmann (3).
