Hoewel Texel natuurlijk vooral bekend staat vanwege natuur en landschap, valt er ook op het gebied van kunst en cultuur genoeg te beleven. Wij hebben er niet alleen passief veel plezier aan beleefd, maar er soms ook zelf actief een steentje aan bijgedragen, met name in de periode dat we betrokken waren bij het Drijverhuus (2014 t/m 2016).
Alleen al in Den Hoorn, waar we de eerste 7,5 jaar woonden, viel er – zeker als je bedenkt hoe klein dit dorp is – veel van kunst en cultuur te genieten. Grappig is het om te merken dat je daar meer gebruik van maakt als het aanbod bij lange na niet zo overweldigend is als bijvoorbeeld in Hamburg en in Groningen, waar we eerder woonden. In grote steden heb je immers te maken met ‘keuzestress’ en de gedachte ‘Kan morgen ook nog, waarom dan vandaag?’ In Den Hoorn waren we blij met iedere kans om ons te laten inspireren door kunst en cultuur en andere mensen te ontmoeten.
Zo bekeken we in die tijd kunsttentoonstellingen in de verschillende galerieën in Den Hoorn (Melk, KlifArt) en bezochten we muziek- en cabaretvoorstellingen in Klif 12 (later De Toegift). Ook luisterden we graag naar klassieke concerten in het Hoornder kerkje en namen we deel aan activiteiten die in het mooi gerenoveerde dorpshuis, de Waldhoorn aangeboden werden. Rond de Hoorder donderdagen (iedere zomer) werd ook nog van alles georganiseerd. Vooral bedoeld voor toeristen, maar, zeker in het begin, vonden we het zelf ook nog wel leuk er bij te zijn.
Om een goede film te bekijken hoef je niet per se van het eiland af: in Den Burg biedt Cinema Texel regelmatig ook arthousefilms of goede (natuur-)documentaires aan.
De Texelse musea, Ecomare, Kaap Skil, de Oudheidkamer, Museum Waelstee, het Walvisvaardershuisje in Den Hoorn, Maritiem en Juttersmuseum Flora en de Vuurtoren, zijn ook stuk voor stuk de moeite waard en voor ons als inwoners van Texel gratis te bezoeken. Een goede actie vanuit de Gemeente! Daardoor is de drempel verlaagd om met vrienden en familie van buiten het eiland de verschillende musea te bezoeken. Het enige museum waar we nog niet waren is het Luchtvaart- en oorlogmuseum bij het vliegveld.
Bijzondere kunstinitiatieven waar we regelmatig ook met anderen naar toe zijn gegaan, zijn Museum Galerie R.A.T in Den Burg (jutkunst van Maria Roelofsen) en het Boetje van Klemat in Den Hoorn, waarvoor Ericka Voortman jaarlijks heel bijzondere installaties maakt.
Sinds we op de Potvis wonen fietsen we voor wisselende kunstexposities en kleinschalige zondagmiddagconcerten in De Vermaning ook graag naar Den Hoorn.
Maar verder verlegden we in deze periode de focus meer naar Den Burg en Den Helder. Dat kwam zeker ook door het feit dat we niet meer op loopafstand van de Hoornder cultuurplekken woonden. Fietsen, vooral na zonsondergang is best een uitdaging. Donker is op Texel nog echt donker!
Bijzondere evenementen
Vooral in de zomer worden er op Texel veel evenementen georganiseerd. Daar profiteren natuurlijk niet alleen de toeristen van. Aan onderstaande evenementen hebben we zelf ook regelmatig deelgenomen. Veel van de genoemde activiteiten vonden hun oorsprong deels, of zelfs helemaal, in het ongelooflijk creatieve en actieve brein van Cor van Heerwaarden, daarbij van harte gesteund door zijn eveneens veelzijdig-creatieve vriend Bas ten Have en vele Hoornders en andere Texelaars. Wil je meer lezen over Cor en hoe hij zijn dromen waarmaakte, klik dan hier. Deze biografie is geschreven door Nettie van de Brake, ook iemand die met name genoemd mag worden als het om de organisatie van een breed en laagdrempelig aanbod van kunst en cultuur in Den Hoorn / Texel gaat.
Hieronder een aantal voorbeelden van Texelse evenementen, waar we aan deelnamen en soms ook (in bescheiden mate) bij betrokken waren.
- Klifhanger, kunst op locatie in en om het dorp Den Hoorn. Begonnen in 2007, aanvankelijk tweejaarlijks, daarna van 2013 t/m 2017 jaarlijks en sindsdien weer tweejaarlijks. Behalve de eerste twee edities (toen waren we alleen in de wintermaanden regelmatig langere perioden op Texel) hebben we de andere keren graag een uitgebreid rondje gewandeld of gefietst om de tijdelijke kunstwerken te bewonderen. Altijd de moeite meer dan waard!
- Broadway Toen theaterrestaurant Klif 12 tien jaar bestond (in 1998), organiseerde Cor van Heerwaarden een huiskamer theaterfestival. Dat werd een blijvertje: vanaf 2000 was er eenmaal in de twee jaar weer een nieuwe editie. Alleen Corona heeft er voor gezorgd dat er in 2020 een editie uit moest vallen. De formule is simpel: een pinksterweekend in het ‘even’ jaar, 3 avonden, 4 voorstellingen per avond. De deelnemers lopen tussendoor van de ene naar de andere locatie en/of drinken iets in de grote tent bij Klif 12 / De Toegift. Steeds een groot succes!
- Skemere is een kleinschalig festival met muziek, poëzie en performances op een wel heel bijzondere locatie: het voetbalveld van ZDH aan de rand van Den Hoorn. De (Texelse) naam suggereert het al: het vindt plaats tijdens de schemering. De bezoekers lopen in kleine groepjes van optreden naar optreden – tot het donker wordt.
- S.E.A. Een tot nu toe eenmalig evenement, dat plaatsvond in 2019. Maar wat ons betreft zeker voor herhaling vatbaar! Op de website van het NIOZ kun je lezen: “S.E.A staat voor ‘Science Encounters Art’ oftewel ‘Wetenschap ontmoet Kunst’. S.E.A brengt een ode aan de zee door tien kunstwerken geïnspireerd op wetenschap op Texel te realiseren. S.E.A heeft kunstenaars uit verschillende disciplines gekoppeld aan veertien wetenschappers van het NIOZ (Koninklijk Nederlandse Instituut voor Onderzoek der Zee). Dit heeft geleidt tot de S.E.A. Art Tour! Drie maanden lang zijn kunstwerken van top kunstenaars, Texelse kunstenaars, dichters, en (Rietveld)studenten te zien en te beleven op Texel. Door de ogen van de kunstenaar maak je kennis met het leven en schoonheid van de zee, maar ook de problemen waar we tegenaan lopen en de noodzaak dit in te zien.” Wij hebben deelgenomen aan verschillende activiteiten die rondom S.E.A. werden georganiseerd, bezochten de kunstwerken op locatie met onze bezoekers, en Marianne was suppoost in de oude hervormde kerk in Den Burg (de Burghtkerk), waar verschillende installaties te bewonderen waren.
- De Zilveren Camera De tentoonstelling met winnende foto’s van de Zilveren Camera is verschillende keren op Texel te zien geweest. O.a. in juni 2019 in de voormalige Jan Drijverschool in Den Hoorn. Willy was daar toen een van de suppoosten.
- Lange Juni / Kunstzomer / Kunst op Texel. In de zomermaanden, als het eiland jaarlijks een groei-explosie beleeft (wat het aantal mensen betreft), is er onder wisselende titels van alles te doen. Zo zijn er al jarenlang wekelijks routes op verschillende delen van het eiland langs beeldende kunstenaars die ter plekke in hun atelier hun kunst laten zien.
- Theater op de Fiets (TOF) September 2024 ontdekten we ‘Theater op de Fiets’. Het bleek al eerder plaats te hebben gevonden (mei 2023), maar dat hadden we dus blijkbaar gemist. Ook nu weer een simpele, maar zeer goed werkende formule, waar Cor van Heerwaarden ongetwijfeld weer nauw bij betrokken was: 4 theatervoorstellingen op evenzoveel locaties (3 boerderijen en 1 dorpshuis). Grappige en ontroerende voorstellingen van ca. 20-30 minuten en tussendoor al dan niet groepsgewijs fietsen van de ene naar de andere locatie. En het was ook nog eens heerlijk weer die dag!
Toevallig hadden we een week eerder in Alkmaar met een vergelijkbaar concept kennisgemaakt: de Hofjesconcerten. Hier wandelden we van hofje naar hofje begeleid door een kundige gids. Op de verschillende locaties waren in Alkmaar geen theatervoorstellingen, zoals op Texel, maar muziekuitvoeringen, o. a. een kort concert, uitgevoerd door onze vroegere buren uit Beuningen, Marike Jager en Henk Jan Heuvelink. (Dit hoort strik genomen natuurlijk niet bij dit thema, kunst en cultuur op Texel), maar het is wel een mooi voorbeeld van onze aandacht voor kunst en cultuur in Alkmaar en andere vanaf Texel bereikbare steden).
- Open Tuindagen De eerste Open Tuindag die wij op Texel bezochten was in Oosterend. Heel gezellig. Verrassend hoeveel mooie tuinen er waren en hoe leuk de eigenaars van die tuinen het leken te vinden hun juweeltjes aan bezoekers te laten zien en er meer over te vertellen! Zo’n Open Tuindag leek ons toen zeker ook een goed idee voor den Hoorn, met al zijn mooie groene en bloemrijke gevel- en achtertuinen. Toen we bij het Drijverhuus werden betrokken was dit daarom een van de activiteiten die we graag wilden organiseren.
Op 18 juli 2015 organiseerden we van 13-17 uur de eerste Open tuinenmiddag onder de titel ‘Verborgen juweeltjes’ met 11 deelnemende tuinen, verschillend qua sfeer en grootte, maar allemaal de moeite van het bekijken waard. Zowel de deelnemende tuinen als de bezoekers waren zo positief dat we het jaar erna, op 11 juni 2016, nog eens zo’n open tuinenmiddag organiseerden.
In De Waal en Oosterend zouden ook in later jaren weer Open Tuindagen worden georganiseerd. Blijft altijd een leuke aanleiding deze dorpen te bezoeken!
- Vrolijkheid in Coronatijd In december 2020, dus midden in de Coronaperiode organiseerde Souwie Duinker een charmant kunstprojectje (zoals het Noord-Hollands dagblad het omschreef) om iedereen weer even in een betere stemming te brengen. Ze prepareerde tientallen paneeltjes-op-een-paaltje, die bij haar opgehaald konden worden, om na beschilderd te zijn een mooi plekje te krijgen op het Lage Achterom in Den Hoorn. Marianne heeft daar samen met buurvrouw Kiki (en tientallen andere Hoornders) ook aan meegedaan.
- Kunstcursussen In 2016, het derde en laatste jaar van onze betrokkenheid bij het Drijverhuus (dat is een verhaal apart), kreeg Marianne zin om er zelf ook nog iets bij te leren op kunstgebied. Ze leerde etsen in het atelier van Carla Offerhaus in Den Burg. Helaas was dat gelijk de laatste cursus die Carla aanbood, dus daar is ze niet erg ver mee gekomen. Vanaf begin 2023 heeft Marianne verschillende teken- en schildercursussen gedaan bij Paulien Valk. Heel fijn dat dit ook op Texel mogelijk is (en dan nog zo dichtbij, ruim 5 minuten fietsen.)!
- Folklore En verder hoort bij cultuur natuurlijk ook folklore. Enigszins vergelijkbaar met de andere Waddeneilanden kent ook Texel in december een feest, Ouwe Sunder(klaas), waar mensen vermomd toneelstukjes opvoeren, waarbij ze – als het goed is op milde toon – hun kleine en wat grotere ongenoegens kunnen uitspelen (‘speulen’ op zijn Texels).
- Een ander zeer geliefd feest is de Meierblis. Die vindt jaarlijks plaats op 30 april, de avond voordat de meimaand begint. Het lijkt wel wat op de Paasvuren in het oostelijk deel van Nederland. Ieder dorp – en zelfs een buurtschap als ’t Horntje – heeft zijn eigen Meierblis. En er zijn ook particuliere Meierblissen. Het is natuurlijk een ideale manier om één keer per jaar van veel afvalhout af te komen. Dit hout wordt op vaste plekken verzameld en vormt in die dagen voor de kinderen mooi speelhout om bijvoorbeeld hutten te bouwen. En het hoogtepunt is natuurlijk het moment dat de hele boel in de fik gaat!
- Verder zijn er jaarlijkse Visserijfeesten in Oudeschild (zie foto’s hierboven), een Dag van het Schaap en een landbouwdag in Den Hoorn. Daar hebben we wel enkele keren aan meegedaan, zoals bijvoorbeeld ook aan het kleinschalige muziekfestival Strenderpop in Oosterend. Sommige tradities verdwijnen, zoals bijvoorbeeld de ringsteekwedstrijden met teams uit de diverse dorpen, die we de eerste jaren hier nog wel meegemaakt hebben, maar er komen ook nieuwe festiviteiten bij, zoals Uitmarkten, een Foodtrucksfestival in Oudeschild, een bierfestival bij De Bonte Belevenis en een dancefestival bij Paal 12 aan het Noordzeestrand. Ook op sportief gebied wordt er enorm veel op Texel georganiseerd (zeilen, surfen, hardlopen, wandelen, ultra lange afstand wandelen, fietsen…). We zien het wel, maar houden het zelf toch liever bij fietstochtjes en wandelingen met zijn tweeën.
- Verkoopstalletjes langs de weg Tenslotte nog even aandacht voor een fenomeen dat wel niet typisch Texels is, maar hier wel bijzonder wijd verspreid en veelsoortig is: verkoopstalletjes langs de weg. Wij hadden de indruk gekregen dat het aantal verkoopstalletjes – sinds Corona, en sinds mensen bijna alleen nog maar digitaal betalen – afnam, maar toen we er een tijdje geleden eens gericht naar gingen zoeken, bleken er nog steeds heel veel stalletjes te zijn. Het betaalprobleem is veelal opgelost doordat je nu via een QR code af kunt rekenen. Ze zijn er in alle soorten en maten, met een zeer grote variëteit aan producten: eieren, groenten, aardappelen en peulvruchten, lamsvlees en – schapenkaas, zelfgemaakte jam, honing, walnoten, appels, peren, pruimen, schapenwol, boeken, keramiek, ‘rommeltjes’ en curiosa, bloembollen, plantjes/stekjes, zaden, snijbloemen. En vast nog wel meer. Er zijn teveel foto’s van stalletjes om die hier allemaal op te nemen. Hieronder een fotocollage.
