Voor de derde keer op stap als voorbereiding voor een geslaagde opleiding ecologisch groen. 4-9 september 2016, deze keer vanuit Leuven…
4 september 2016, KAMPENHOUT
- Torfbroek, Visserijlaan, Berg-Kampenhout, onderdeel van De Groene Vallei gelegen tussen Leuven, Brussel en Mechelen.
Een wandeling op zondagnamiddag met Koen De Broeck (o.a. Oasebestuurder en voorzitter Springzaad België, woonachtig in het nabije Hever) en zijn vrouw Ingrid De Henau door dit verrassend mooie, betrekkelijk kleine moerasgebied (het enig overgebleven kalkmoeras van Vlaanderen!). Links en rechts van het plankier door het vochtige gebied zien we botanisch zeer waardevolle vegetaties: massa’s Blauwe knoop (Succisa pratensis) bloeiden nu aspectbepalend, we zagen – inmiddels uitgebloeid – de voorgaande spectaculaire bloeigolven, zoals Grote wederik (Lysimachia vulgaris) en Moeraswespenorchis (Epipactis palustris, op buitengewoon hoge stengels), maar b.v. her en der ook uitgebloeide Parnassia (Parnassia palustris) langs het pad. En uiteraard ook heel veel biezen, zeggen, riet en berken aan de horizon. Een echte moerassfeer! En natuurlijk de bijbehorende vogels, vlinders en overige insecten. Storend was alleen het vliegtuiglawaai van laag overvliegende vakantievluchten vanaf Zaventem…
Interessant voor iedere natuurliefhebber en zeker ook een mooi referentiegebied – niet te groot- voor de opleiding.
5 september 2016, OUD-TURNHOUT
- Achilles Cools en Brénine, Hoge Mierse Heide 174, 2360 Oud-Turnhout.
Gelukkig kwam Achilles ons op het station in Turnhout ophalen. Samen reden we buiten de bebouwde kom nog heel wat onverharde kilometers door het grote natuurgebied De Liereman – heide, bos en veld – voor we ergens tegenover een groot heidegebied stopten en via een kleine groene tuinpoort een andere wereld in liepen: langs struiken en bomen met prachtige mosondergroei, haast Japans verzorgd, betraden we een adembenemende open ruimte van heide, vennetjes, bosrand, een prachtige helling van Blauwe knoop en Echte guldenroede aan de voet van een zandheuvel waarin je tussen al het groen houten kozijnen en ramen van een verborgen gebouw met een Arctisch vegetatiedak herkende. Spelen met de natuur, leven en werken in de natuur ten top! We hebben samen de grote natuurtuin tot in de kleine, vaak heel zeldzame details- nooit zoveel heide- en hoogveensoorten in een tuin gezien – bekeken en bewonderd, tussendoor met soep en salade verwend door Brénine.
En maar wachten op de IJsvogel die Achilles ons toch zo graag had willen laten zien. En die bleef natuurlijk uit… dus nog eens een rondje wandelen langs Moeraswolfsklauw, veenmoskussens, Lange en Ronde zonnedauw, Klokjesgentiaan, Teer guichelheil, Gewoon vetblad, Beenbreek, Geelhartje, veenbes- en heidesoorten, enkele soorten uitgebloeide orchideeën, Kranskarwij etc. Binnen ook nog rondgekeken en nu weten we met wat voor een schitterend uitzicht Brénine (meer over de tuin) en Achilles (het landschap in, de verrekijker staat op een statief paraat…) hun schilderijen, beelden, installaties en boeken ‘scheppen’. Opvallend zijn in de tuin naast de verfijnde flora en de subtiele vestigingshulp voor vogels en insecten ook nog fraaie houten stammen, takken en stobben die als natuurkunstwerken op verrassende plekken in de vegetatie staan (en uiteraard ook weer dienst doen als vergankelijke vestigingshulp voor dieren.). Dat een rijke flora ook de bijbehorende fauna aantrekt bewijst de tuin van Brénine en Achilles overduidelijk: het wemelt er van de vlinders en andere insecten, heel veel vogelsoorten komen in hun tuin foerageren en zelfs broeden: zo broedt er ondertussen zelfs de goudvink in hun tuin! En natuurlijk praten we ook nog over het nieuwste boek van Achilles: “De Goudvink”. Het werd vooral in Nederland erg goed en prominent ontvangen. Een middag die in alle rust toch vliegensvlug voorbij ging. Op het laatste nippertje zette Achilles ons op het gewenste moment weer af op station Turnhout. Filetijd… zo’n andere wereld!
Warm aanbevolen voor diverse thema’s binnen de opleiding: soorten- en vegetatiekennis, inheemse flora en avifauna; originele kijk op het gedrag van vogels en planten; extreem creatief, ervaren en succesrijk in het ontwikkelen, aanleggen en beheren van natuurrijke tuinen.
6 september 2016, GENK en HASSELT
- Milieu- en Natuurcentrum en Heempark Genk, Hoogzij 7, 3600 Genk
Makkelijk te vinden dankzij een bushalte met dezelfde naam (2 haltes na het busstation), alleen de buschauffeur had er nog nooit van gehoord. Leve de smartphone! Het heempark grenst aan, c.q. maakt deel uit van een groter parkgeheel, het Molenwijkpark, een vrij jong park in de Engelse landschapsstijl. Het Heempark en de rest van het park lopen organisch in elkaar over: rondom een strak, modern gebouw met veel glas en beton ligt er een krans van kruiden-, moes-, en wilde plantentuinen (beheer in handen van VELT-vrijwilligers), akkertjes, bijenstal, een mooie bakoven naast een mooi houten leslokaal, volières en dierenweides. In het gebouw voor bezoekers een restauratie met terras, vergader- en informatieruimtes (uitbreiding van het oude gebouw). Voorbij de meer ‘cultuurlijke’ tuinen liggen er dan nog oude landschapselementen zoals een kleine beek, vijver, hooilanden (droog en nat), en een bosrand. Zowel de tuin- als de landschapselementen zijn interessant voor de opleiding. En er zijn voldoende faciliteiten en verblijfsruimte voor een opleidingsdag in Genk. In verband met de vakantie was niemand bereikbaar dus concrete kennismaking met de ‘groenwerkers’ en educatieve krachten lukte nog niet.
- Bezoekerscentrum Kattevennen, Planetariumweg 19, 3600 Genk
Binnen het heempark wordt je al gewezen op dit bezoekerscentrum, de Genkse toegangspoort tot het Nationaal Park Hoge Kempen. Het is een vrij korte wandeling door het bos (alleen het begin is wat onduidelijk), je wandelt langs een openluchtexpositie over onze planeten lopend over een meer dan 1 km lang houten vlonderpad (boven langs over een ‘heuvelgraat’ kan ook en loopt wat avontuurlijker). Niet ver van een Genkse wijk, verscholen in het bos, kom je dan op een groot open terrein met het moderne, ruim opgezette bezoekerscentrum, het planetarium (Cosmodrome), Taverne De Krater, minigolf in het bos, speeltuin… Tijd om de Kattevennen uitgebreid te bezoeken hadden we niet ingepland en het lukte ons ook niet de dame aan de receptie te overreden ons toe te laten tot de tijdelijke expositie van Will Beckers “Inside nature” (gesloten behalve voor groepen).
Weer helemaal terug door het bos, het heempark en het Molenwijkpark tot het station in Genk gewandeld. Aardige groenverbinding van het Nationaal Park tot aan de binnenstad van deze jongste (industrie)stad van België met een nog steeds zichtbaar mijnwerkersverleden.
- Domein Kiewit, Bezoekerscentrum Kiewit, Putvennestraat 112, 3500 Hasselt
Op het station fietsen gehuurd en dan naar Domein Kiewit gefietst. Beetje moeizaam te vinden vanwege omleiding langs grote weg. We kwamen binnen langs het speelbos – een gereserveerd bosperceel met voornamelijk loofbomen, wat speelaanleidingen, enig reliëf in de vorm van een greppel en een mooie zitcirkel van houten planken tussen stammetjes. Informatie- en andere dorst lokte ons naar het terras annex restauratie “Koe-vert” met een ‘verantwoorde kaart’ van biologische – en streekproducten. Een goed bezochte plek voor jong en oud! Zijn daarna nog een uurtje rondgewandeld langs de attracties in de kern van het domein: thematuinen, informatiecentrum, vogel- en insectentuinen, de oude villa, nu onderdak biedend aan Natuurpunt Limburg e.d. En natuurlijk de natuurtuin! Zo’n warme septembermiddag is natuurlijk een heel gunstige momentopname, maar Domein Kiewit maakte een levendige, aantrekkelijke indruk op ons.
7 september 2016, LEUVEN en WILSELE-PUTKAPEL
Een dagje op stap met Kris van Ingelghem, een van de vroegste Oasevrienden uit Vlaanderen, heemtuinbeheerder op de school van zijn kinderen, mede-initiatiefnemer van Springzaad-België, werkzaam bij Good Planet Belgium (voorheen Green vzw.) in Brussel. Kris kwam ons, heel comfortabel, ophalen voor het terras van Hotel-Restaurant Commerce vanwaar wij samen naar ‘zijn’ heemtuin bij de Hertog Karel Basisschool reden.
Na jaren mochten we er weer in alle rust en zomerse warmte uitgebreid rondneuzen. We hebben genoten van de tijd met elkaar, de verhalen van Kris, de letterlijke en figuurlijke groei van alles op het terrein. Veel was nauwelijks nog te herkennen – bomen, struiken, bosjes vooral natuurlijk – of er ook nieuw bij gekomen: stukjes tuinen van buren, weitjes met dieren e.d. Mooi ook dat de tuinen en het (speel)landschap dicht bij het dorpscentrum liggen en buiten schooltijd openstaan voor de kinderen.
Na een korte lunchpauze bij een nabije supermarkt gingen we terug om ook nog naar het kleuterterrein van de Hertog Karelschool te kijken. Veel kleinschalig reliëf, leuke speelaanleidingen, bijzondere buitenklas onder een wolk van bruidssluier. En vandaar was het weer een korte wandeling tot een kleine buurttuin waar Kris en zijn vrouw Annelies ook bij betrokken zijn, Het Hoogveldje. Leuke sociaal-ecologische VELT-tuin.
Daarna was er nog tijd voor een korte rit naar het Domein Kessel-Lo aan de stadsrand van Leuven. Hier wilde Kris ons graag een ‘wilgendorpje’ – tipi’s, tunnels, zitplekken, leuke houten figuren (kettingzaagwerk) – dat hij samen met vele anderen gebouwd heeft, laten zien. Alles stond er na jaren nog mooi bij, goed verzorgd! Op het terras van een bezoekersgebouw ook nog even iets gedronken op deze hete septemberdag.
De bijzondere dag met Kris sloten we in stijl af in zijn eigen ‘domein’, een mooi huis met een superlange ecologische tuin van wel 100 meter diep! Iedere keer dat je dacht nu is het einde bereikt kwam er weer een nieuw spannend stukje tuin: vlak bij huis natuurlijk een terras met troggen, potten en pannen, dan kruiden- en bloementuin, boomgaard met eettafel, moestuin, kleinfruit, een greppel langs dit alles (waterzuivering) uitmondend in een vijver, kippenren, een lemen huis aan het einde van de tuin. En Annelies kan heerlijk koken van alles wat ze o.a. uit deze mooie VELT-tuin oogst!
Op weg naar ons tijdelijk huis in Leuven gaf Kris ons dan ook nog tips voor bijzondere groene plekken in de stad.
8 september 2016, LEUVEN en HEIST-OP-DEN-BERG
Op aanraden van Annelies en Kris bezochten we ’s ochtends de Kruidtuin, Kapucijnenvoer 30, in Leuven.
We verwachtten max. een fraaie kruidentuin, maar tot onze verbazing betraden wij gratis (!) de oudste botanische tuin van België, 2,2 ha ‘klein’, maar wel van een schoonheid, soortenrijkdom (bomen, struiken, varens vooral, maar ook een fraaie tropische kas en bv. ook een uitgebreide, uitstekend verzorgde fruitboom- en kleinfruitcollectie) en alles van een beheerkwaliteit die wij ons nergens anders van de laatste jaren herinnerden. Zelfs de systematische tuindelen – vaak of afgeschaft of stiefkind van botanische tuinen – waren tiptop beheerd! Dat zie je nog maar heel zelden.
Geen idee hoe zo’n fraaie botanische tuin in de toekomstige opleiding past, maar voor b.v. de biodiversiteit op zich, de esthetiek of b.v. de fruitboomcollectie is de tuin van grote waarde.
Per trein reisden we vervolgens naar Heist-op-den-Berg waar Frederik Nijman ons om 13 uur op het station kwam ophalen. Net terug van een reis naar Dronten, in de Nederlandse Flevopolders, waar hij zoonlief hielp met de opbouw van een nieuwe biologische boerderij. Tijdens een gezamenlijke lunch bijpraten met hem en zijn vrouw Ilse Stoffels, kennismaken met nog een zoon en dochter die nog thuis wonen en dan maar op (her-)ontdekking van Domein Averegten, waar de beiden als NME-er en natuurbeheerder werken en wonen.
Het domein is zo uitgestrekt dat we besluiten even met de auto naar een gunstige plek te rijden en vervolgens rond te wandelen. We beginnen bij een bosvennetje met vlonder waar het heerlijk waterbeestjes ‘prutten’ is, en waar een zeldzaam invasieve exoot, Grote waternavel, een nieuwe soort ‘waterpest’, de oevers en ook delen van het water bedekt heeft. En gaan dan verder naar een bijzondere, uitgebloeide wilde plantentuin (systematisch, zeker meer dan 100 soorten), ooit verzameld en beheerd door een floristische liefhebber uit de streek, René Vertommen (1920-2011), die de tuin Florete Flores noemde. De tuin wordt nu beheerd door een nieuwe vrijwillige liefhebber. Zeker een interessante plek voor het leren kennen van veel inheemse wilde plantensoorten -en bijbehorende fauna- op kleine ruimte.
En dan natuurlijk naar natuurspeelplaats De Hobbeldonk, het paradepaardje van het domein: een fraai gelegen – bos rondom – reliëf- en waterrijk, avontuurlijk speelterrein op mooie, warm-gelige leemgrond. Ontworpen door Jean-François Van den Abeele uit Gent, mede-aangelegd en beheerd door Frederik Nijman. Ook opvallend, zoals vaker op het domein, zien we hier mooie wilgenbouwsels van zijn hand. Frederik is bijzonder creatief en succesrijk in het bouwen met wilgen (vlak bij het bezoekerscentrum heeft hij ook een zg. Villa Salix gebouwd). Het is weer heerlijk nazomers weer en we blijven dus lang praten over hun werk op het domein (en zingen de lof over het fraaie natuurspeelterrein dat al sinds de opening jaren geleden een favoriete Vlaamse natuurspeelplek voor ons is), onze opleidingsdromen en hun mogelijke betekenis hierin. Zoals wel vaker op onze ontdekkingsreis door Vlaanderen zijn we ook nu weer bijna te laat op het station voor de laatste trein die we uitgezocht hadden…
9 september 2016, LOMMEL, HECHTEL-EKSEL, HELCHTEREN, BERINGEN/VALLEI VAN DE ZWARTE BEEK
Tussen 9.00 en 16.30 uur hebben we op deze vrijdag met Annelies Sevenant een handvol locaties in de omgeving van Lommel, Helchteren en Hechtel-Eksel in Belgisch Limburg verkend. Wij begonnen met het bezoek aan twee oude landgoederen in het Hobos, Overpelt, in licht vervallen staat, maar met beoogde belangrijke portaalfuncties voor het nieuwe bos- en natuurpark BOSLAND dat zich uitstrekt over 3 gemeentes. Afwisselende, ruime natuurgebieden, veel bos en heide vooral. Er is nog veel in ontwikkeling, maar opvallend veel uitstekende en mooie zit-, picknick-, speel- en informatieplekken zijn al gerealiseerd.
Van de landgoederen die nog hersteld zullen worden gingen we op zoek naar het Tree House in Hechtel-Eksel, een moderne vergaderruimte tussen de boomkronen ergens in de bossen bij Hechtel-Eksel (wel langs de weg aangegeven, al enigszins befaamd in de omgeving).
Nog moeizamer vonden we het bostheater “In het oog” van Will Beckers in de bossen bij Lommel. Het zoeken – twee dames van de gemeente wisten ons op een gegeven moment op een parkeerterrein de weg te wijzen – was de moeite dubbel en dwars waard: echt een mooie, sfeervolle natuurrijke plek midden in het bos met spannende toegang door een wilgentunnel.
Mooi ook om hier eens iets passends vanuit een toekomstige opleiding te organiseren! Voor het natuurtheater hadden we ook al een werk van Will Beckers ergens in het bos en een ander project i.s.m. leerlingen van groep 7 van de basisschool Wico Campus Tio uit Overpelt ontdekt: een mooie wilgenschuilhut langs de weg.
Vandaar naar Beringen, Grauwe Steenstraat 7, waar het bezoekerscentrum De Watersnip van de befaamde Vallei van de Zwarte Beek ligt.
We arriveerden niet al te laat voor de afspraak met een kenner van het gebied, een medewerker beleids- en beheersadviezen van Natuurpunt, Chris Dictus, die ons na een korte introductie over de ecologische kwaliteiten van het gebied en het eerste aftasten welke mogelijkheden het gebied en eventuele gidsen aan de cursisten van de opleiding Ecologisch Groen te bieden zouden kunnen hebben, heeft rondgeleid. We kozen, gezien de tijd die ons resteerde een korte wandeling naar een representatief gebied vlakbij waar we de ruime vochtige weilanden, beekvallei en beek konden beleven of hadden kunnen beleven… want 3 straaljagers die constant irritante rondjes draaiden en een aantal opgewonden vogelaars die in een omgevallen, maar nog levende boom een scharrelaar (!) ontdekt hadden en dat natuurlijk met ons wilden delen (wij moesten natuurlijk wel even kijken naar deze haast tropisch aandoende, blauwe vogel), zorgden bij ons in ieder geval voor te weinig concentratie op de ‘’kern van de zaak”. Maar mooi en interessant is het gebied zonder meer! We hopen ooit terug te komen met meer tijd voor een rustige verkenning van dit unieke laagland-beekdalgebied.
Er waren nog drie locaties die we graag wilden zien. Alle drie in en rond Antwerpen. Op 7 en 8 november hebben we die locaties bezocht. Zie hier ons verslag en foto’s.