Louis Le Roy (1924-2012) was een tot ver over de grenzen van Nederland heen bekende, invloedrijke creatieve denker en bouwer in de wereld van de natuurrijke tuinen en parken. Zijn publicitaire coming out, het boek “Natuur uitschakelen, natuur inschakelen” (1973) zorgde destijds – volledig in tune met de tijdgeest van de late jaren ’60, beginjaren ’70 – voor een fundamenteel andere benadering in het denken óver en het omgaan mét openbaar en particulier groen. Bewust of niet, er zullen weinig (natuur)tuinliefhebbers zijn, die niet door deze eigenzinnige, soms wat grillige, ecosoof en ecotect (zijn eigen woorden) beïnvloed zijn.
Dat gold natuurlijk ook voor ons: lang voordat we Louis Le Roy voor de eerste keer echt ontmoetten, hadden we al kennis gemaakt met zijn spraakmakende creaties op de Kennedylaan in Heerenveen, in de nieuwbouwwijk Lewenborg in Groningen en ook in Mildam, waar zijn magnum opus, de Eco-kathedraal langzaam maar zeker steeds meer gestalte krijgt. Op het biologisch volkstuincomplex in het Groningse stadspark (waar wij in 1982 onze eerste schreden op het tuinierdersvlak zetten) keken we al gebiologeerd naar de invloed van Louis Le Roy op een nabije tuin met veel bakstenen e.a. recyclingmateriaal. Ongekend, fascinerend, hoe hier het platte vlak verlaten werd, en nieuwe ruimte ontstond! Niet veel later experimenteerden we zelf voorzichtig met gebruikt stenig materiaal en Groningse veldkeien zonder trouwens direct aan Louis Le Roy te denken. Maar in die tijd groeide wel de belangstelling voor het Amsterdams-Friese fenomeen: wij bezochten in het kader van ons heemtuinonderzoek, eind jaren ’80, alle bovengenoemde locaties en raakten er van overtuigd dat zij deel uitmaken van de familie van natuurrijke tuinen en parken; al pasten ze niet helemaal in de mal van het ‘correcte’ heem- en natuurtuinbeeld. Zie hier de vroege beschrijvingen van de Kennedylaan in Heerenveen (1e Oasegids, 1991) en de Eco kathedraal in Mildam (2e Oasegids, kleurendruk, 2003).
In zijn 4 onvolprezen vraaggesprekken (zomer 1996 t/m lente 1997, zie hieronder) met Louis Le Roy liet Ben J. Veld nog in de 20e eeuw een grotere groep Oasevrienden kennismaken met z’n vriend en geestverwant:
- zomer 1996 – Gesprekken met Louis Le Roy, deel 1 / Ben Veld
- herfst 1996 – Gesprekken met Louis Le Roy, deel 2 / Ben Veld
- winter 1996 – Gesprekken met Louis Le Roy, deel 3 / Ben Veld
- voorjaar 1997 – Gesprekken met Louis Le Roy, deel 4 / Ben Veld
Maar hij opende vooral ook deuren voor vele activiteiten en ontmoetingen van Oasevrienden met Louis Le Roy. Niet al te lang na de laatste editie organiseerde Ben Veld met ons in augustus 1997 de eerste excursie naar Mildam.
Als we het archief van het tijdschrift Oase verder raadplegen dan bevestigt een keur aan auteurs hun schatplicht ten opzichte van Louis Le Roy:
- herfst 1997 – Granen en gras, stenen en glas / Willy Leufgen; Verslag over de excursie naar Mildam, augustus 1997. De inspiratie van de auteur voor b.v. De Vlinderheuvel in Beuningen werd ook flink gevoed door ‘Mildam’.
- herfst 1997 – Le roy-gebieden – voor bewoners, door bewoners. Lewenborg, Groningen / Marike Buitendijk; Bekeken vanuit een ander perspectief: het avontuurlijke vrije spel voor kinderen en buurtrecreatie algemeen. Er was toen nog geen sprake van speeldernissen of andere natuurspeelterreinen die vanaf de nieuwe eeuw een ongekende vaart zouden nemen mede dankzij ‘de wereld van Springzaad‘
- zomer 2000 – Oevreprijs 2000 voor Louis G. Le Roy / Ben J. Veld
In 2002 bezochten we in het kader van het Oase-weekje door Drenthe en het aangrenzende Friesland ook de Eco-kathedraal in Mildam. Lees hieronder meer.
- herfst 2002 – Een veelvoudig Oase-weekje / Toos Kossen
26 november 2002 organiseerden we i.s.m. Louis Le Roy voor Oaselezers een excursie naar de Eco-kathedraal in Mildam. Behalve een uitgebreide inleiding van de maestro zelf, en een rondwandeling over het 3,5 ha grote terrein (tot 14.30 uur) droeg Rob Leopold afsluitend in gepaste entourage een manifest voor dat hij eerder in Amsterdam bij Architectura & Natura in het kader van de boekpresentatie “Nature – culture – fusion” Louis G. Le Roy had voorgedragen.
4. Karim Muhyaddin concentreert zich op Rob Leopold. 5. Cover van het fraai opgemaakte, rijk geïllustreerde boek Nature-culture-fusion Louis G. Le Roy (2002, NAi uitgevers, Rotterdam).
- zomer 2003 – Byhave Netvaerket – het Stadstuinen Netwerk in Kopenhagen / Marijke Zwaan; Marijke Zwaan, onze enige abonnee uit Denemarken, vertelt hier over de invloeden van Louis Le Roy, het Arnhemse Spijkerkwartier en de Utrechtse buurtnatuurtuinen op natuurrijke tuinen en parken in Kopenhagen.
- zomer 2006 – De Kennedylaan in ontwikkeling / Henk Pleiter, plantenkweker, eco-hovenier, stapelgekke vrijwilliger in Heerenveen, over de Kennedylaan, 40 jaar na het eerste prille stapelen.
- herfst 2007 – A la recherche du Temps du Roy… / Ilse Vonder
In verband met Ilse’s artikel ontvingen wij in september 2008 deze brief en een bijlage van Louis Le Roy. Hij probeerde ons al langer van zijn idee te overtuigen, dat we tuinlocaties zo lang mogelijk in de tijd moesten proberen vast te leggen. Kathedraal als het ware. Wij hadden daar een minder conservatieve (in de letterlijke zin) mening over. Maar het moet gezegd: het lukte Louis wel zijn Eco- kathedraal voor een zeer lange tijd – 100 jaar – in het bestemmingsplan van de gemeente Heerenveen vast te laten zetten. En het lukte hem ook uitstekend om het beheer en zijn ideeënwereld over te dragen: hij stimuleerde op tijd een beweging, Stichting Tijd, die in woord en daad zijn dromen probeert voort te zetten; ondermeer als uitgever of, zoals ze zelf zeggen, als hoeder van het ecokathedrale gedachtegoed.
(Nog meer) herinneringen aan Louis Le Roy na zijn overlijden, 15 juli 2012
- winter 2012 – Met dank aan Louis Le Roy / Henk Pleiter, Andreas Brons, Paul van Eerd, Lucy Kurstjens-Oosterhoff, Heilien Tonckens en Gerrit Roukens.
- winter 2019 – ‘Conceptueel werken en toch weten wat je doet’, in gesprek met Johan Geerdink / Johan Vijfvinkel
- winter 2021 – Sjanghaipark, boekrecensie / Machteld Klees
In het kader van de opleiding Ecologisch hovenier is, sinds 2007, elke editie weer, een bezoek aan de Eco-kathedraal in Mildam een vanzelfsprekendheid. Na te denken over de factor TIJD speelt hierbij een wezenlijke rol. Ter plekke, maar ook b.v. in een opdracht om na het bezoek in je eigen leefomgeving plekken te zoeken waarin TIJD anders beleefd kan worden dan in het alledaags-jachtige leven.
- Steenstapelingen, recycling van puin, schoonheid uit puin zijn als het ware een herkenningsteken van Eco-hoveniers.
Eind mei 2023 fietsten en wandelden we vanuit Texel een week lang door Friesland. Het Oranjewoud Festival en Museum Belvédère waren ons voornamelijke reisdoel, maar uiteraard lieten we de Eco-kathedraal in Mildam niet links liggen toen we er ’toevallig’ langsfietsten! Het werd op deze voorzomers zonnige dag een van de hoogtepunten van een mooie week.
