Vanaf het eerste weekend in Rotterdam, 28 en 29 september 2001, was het ons bewust dat het juist ook voor Springzaad heel belangrijk zou zijn elkaar regelmatig op inspirerende plekken te ontmoeten en ervaringen en kennis uit te wisselen. We deden dat natuurlijk ook al graag met de leden van Wilde Weelde en de Vakgroep Heemtuinbeheer, maar de doelgroep van Springzaad was diverser qua samenstelling, afkomstig uit verschillende ‘wereldjes’ met ieder een eigen vaktaal. Nog belangrijker dus om elkaar de tijd en ruimte te gunnen om van en met elkaar te leren. En zo samen tot optimale ‘ruimte voor natuur en kinderen’ te kunnen komen.
Hieronder de beschrijving van de bijeenkomsten (studiedagen e.d.) en de een- en meerdaagse excursies die we vanaf 2002 organiseerden.
In dezelfde periode vonden ook andere activiteiten plaats, zoals de op een andere pagina beschreven workshops en cursussen en het symposium Vrij Spel voor Natuur en Kinderen.
Over de internationale activiteiten kun je hier meer lezen.
2002
15 mei 2002: Ontmoetings- en uitwisselingsdag: “Is buiten spelen nog wel zo leuk?”
In mei 2002 organiseerden we als eerste Springzaad activiteit samen met Kees Both een ontmoetings- en uitwisselingsdag in Kasteel Stoutenburg, waarbij we als thema kozen: Is buiten spelen eigenlijk nog wel zo leuk? Een verkenning van actuele literatuur, wetgeving, speelpraktijk in Nederland rondom het thema: Hoeveel risico’s durven we nog te nemen (en welke vermijden we zeker) als het gaat om het vrije buitenspel? Vijfentwintig deelnemers discussieerden hierover; anderen brachten relevante informatie in via brieven.
20 – 21 sept. 2002: Fietsexcursie langs Maastrichtse groene schoolpleinen
Op 20 en 21 september 2002 bezochten we onder leiding van Paul Janssen een hele reeks scholen in Maastricht, die op heel uiteenlopende manieren waren vergroend, maar ook verschillende avontuurlijke natuur(ontwikkelings-)projecten, met veel potentie voor natuurlijk spelen. Ook dit keer waren er circa 25 deelnemers, waaronder voor het eerst ook enkele deelnemers uit België.
2003
Vol goede moed (versterkt door het succes van het eerste jaar) bedachten we nieuwe activiteiten voor het volgende jaar. In 2003 zou dat een themadag worden over kinderparticipatie op 16 mei in Brede School Een Slingertouw in Nijmegen en een tweedaagse bijeenkomst in Zutphen en Deventer op 12 en 13 september.
16 mei 2003: Themadag Kinderparticipatie
Kees Both hield op de bijeenkomst over kinderparticipatie die plaatsvond op 16 mei 2003 in Nijmegen een theoretische inleiding over kinderparticipatie en Sigrun Lobst (Aardrijk, Speeldernis Rotterdam), Nol Trum (op dat moment leerkracht van de Sint Jozefschool in Den Dungen, met een natuurtuin) en Anja Maas (SOM Nijmegen, kinderbewoond eiland in Wijchen) lieten horen en zien hoe kinderparticipatie in hun praktijk heeft uitgepakt. Dat ‘zien’ gaat dan overigens nog met dia’s! De 34 deelnemers praatten na de lezingen met elkaar door over dit thema in de fraaie, goed onderhouden schoolnatuurtuin van Een Slingertouw.
12-13 sept. 2003: Tweedaagse excursie in de IJsselstreek
Op de tweedaagse in september 2003 bezochten we op de eerste dag twee bijzonder fantasierijke speeltuinen: de z.g. bouwspeelplaats bij de Ulebelt in Deventer (van Omgeefmij) en De Spelerij en Uitvinderij in Dieren. ’s Avonds, in het natuurvriendenhuis in Hall waar we overnachtten, hebben we een door Hans Carlier voorbereide workshop gedaan, waarbij we terug gingen naar onze eigen herinneringen op 4, 6, 10, 12 en 16-jarige leeftijd om van daaruit ontwerpcriteria af te leiden. Achteraf constateerden we wel dat we voortaan beter geen inhoudelijk zwaar avondprogramma meer kunnen doen (te vermoeiend voor de meeste mensen). De volgende dag in Zutphen konden we de verschillende locaties per fiets bezoeken. In deze ’antroposofische’ stad bezochten we de onder – en bovenbouwafdeling van Vrije School De IJssel en een Ecologische wijk in De Leesten met op het binnenterrein veel simpele maar doeltreffende speelaanleidingen. In de prachtige tuin van de bovenbouw van de Vrije School vertelde tuinbouwleraar Gerritteh van der Bijl (naar aanleiding van een vraag over duurzaamheid en gewenste continuïteit) dat het helemaal niet erg was dat veel wat daar werd aangelegd niet voor de eeuwigheid is. Er komen immers steeds weer nieuwe kinderen, en die moeten ook in de gelegenheid zijn weer nieuwe elementen aan te leggen! Voor veel deelnemers op dat moment een eye-opener.
2004
In 2004 planden we de tweedaagse bijeenkomst al vroeg in het jaar en wel op 23 en 24 april. We kozen voor De Groene Driehoek in de provincie Noord-Brabant. In deze regio is het AGATOS netwerk (NME coördinatoren op basisscholen) actief. Zij hadden al heel wat gezien (o.a. door de excursie in 2002 naar Engeland) en waren zelf ook voortvarend aan de slag gegaan met de omvorming van grijze naar groene schoolpleinen. Later dat jaar (eind oktober) organiseerden we een creatieve workshop in de Beuningse uiterwaarden.
23 -24 april 2004: Tweedaagse bijeenkomst in de Groene Driehoek
Op vrijdag 23 april bezochten we de Sint Jozefschool in Den Dungen, in 1996 winnaar van de Brabantse wedstrijd “Wie ontwerpt de mooiste school(natuur)tuin? en daarna de heemtuin bij Basisschool de Beemd, waar we een vlinderles bijwoonden. Carpoolend reden we vervolgens naar De Kleine Aarde in Boxtel voor de overnachting. Op zaterdagochtend stond een wandelexcursie door Boxtel Oost op de agenda, langs een viertal (nieuwe) initiatieven/projecten. ’s Middags waren er workshops op deze locaties. De initiatiefnemers nodigden de deelnemers aan het Springzaadweekend uit om mee te denken / mee te brainstormen en te reageren op de vragen die er bij hen leefden. Het aantal aanmeldingen was dit keer zo groot (49 mensen), dat we het programma enigszins daarop hebben moeten aanpassen. Bijvoorbeeld door op vrijdag in twee groepen te gaan en kruiselings de beide scholen te bezoeken. Op zaterdag was het prettig dat we vier groepen konden vormen.
Bij deze tweedaagse Springzaadbijeenkomst in Noord-Brabant ontdekten we de waarde van workshops. Een werkvorm die we later dat jaar (in de Beuningse uiterwaarden) en de jaren hierna regelmatig toegepast hebben, als onderdeel van activiteiten, maar soms ook als hoofdactiviteit. Kijk hier voor nadere informatie over de workshops (en cursussen) die in het kader van Springzaad zijn georganiseerd.
2005: Samen leren door samen te doen!
In 2005 kregen we de smaak te pakken om zelf nieuwe speelnatuur te gaan maken. Dit gebeurde tijdens workshops in Den Bosch (Kinderopvang NulVier) en Maastricht (Basisschool De Perroen).
2006
7 juni 2006: Al snel weer terug naar Maastricht (fietsexcursie)
Op 7 juni 2006 organiseerde Paul Janssen weer een fietsexcursie in Maastricht. Het aantal Springzaaddeelnemers was dit keer niet zo groot, maar door de combinatie met een excursie met Limburgse collega’s werd het toch een succesvolle excursie. In Maastricht was door Pauls enthousiasme heel veel van de grond gekomen, zowel bij scholen, kinderopvang als buurten. Goed voorbeeld voor andere gemeenten!
Enkele dagen later lieten we ons inspireren in de omgeving van Leuven (zie Springzaad internationaal)
24 nov. 2006: Studiedag op de PABO in Hengelo
Op 24 november 2006 organiseerden we een zeer druk bezochte studie- en uitwisselingsdag ‘Stap voor stap’ – ofwel ‘Het proces’. Deze bijeenkomst vond plaats op PABO Edith Stein in Hengelo, waar ze zelf het hele proces van de herinrichting van hun schoolterrein (van idee tot realisatie) net hadden meegemaakt. Ook Hens Moonen (Terwindtschool voor speciaal onderwijs in Groesbeek) en Pjotr Timmerman (’t Veldje, Nijmegen) deelden hun proces-ervaringen met de overige deelnemers.
2007 en 2008
2 juli 2007: Excursie naar de vergroende Hilversumse kinderopvang
Op 2 juli 2007 organiseerden we samen met Paul van Eerd een succesvolle excursie langs een hele reeks kinderopvanglocaties in Hilversum die door hem, samen met collega’s, na workshops van Sigrun Lobst, omgevormd waren.
18 oktober 2007: Symposium Vrij Spel voor Natuur en Kinderen
Op 18 oktober 2007 vond in alle ruimtes van Kasteel Groeneveld in Baarn het eerste Springzaad symposium plaats. Met lezingen, workshops (voor volwassenen en voor kinderen), binnen- en buitenactiviteiten. Aan het eind van de middag werd het boek Vrij Spel voor Natuur en Kinderen gepresenteerd.
12 november 2008: Groene schoolpleinen in de Groene Driehoek
Op 12 november 2008 organiseerden we een Springzaadexcursie naar de groene schoolpleinen van AGATOS-leden.
2009
8 mei en 15 sept. 2009 Gezond verstand in speelnatuurland
In mei en september 2009 organiseerde Springzaad op de Struintuin (NME Leusden) twee studiedagen met als thema ‘Gezond verstand in speelnatuurland’, waarbij we in kleine groepjes de speelwaarde en de risico’s van verschillende elementen op deze natuurspeelplaats bespraken. Een heel nuttige oefening omdat bij beide studiedagen (met verschillende doelgroepen: Springzaad en Veiligheidsdeskundigen) duidelijk werd dat het bijzonder subjectief is wat mensen als onveilig beschouwen.
Foto’s 1-4 zijn genomen tijdens de Springzaad bijeenkomst op 8 mei 2009. Foto’s 5-8 zijn genomen tijdens de tweede studiedag, waarvoor we veiligheidsexperts uitgenodigd hadden.
19 – 21 juni 2009, Driedaagse Springzaadbijeenkomst op Texel
Aan het begin van de zomer van het eerste jaar dat we zelf op Texel woonden organiseerden we een driedaagse bijeenkomst voor iedereen die meer voor Springzaad wilde betekenen.
Tijdens deze driedaagse liet Willy al vroeg in het programma een Powerpoint-presentatie zien: “Met Springzaad aan de voet van de Hoge Berg”, waarin hij vooral achtergrondinformatie over Texel, maar ook de highlights van het eerste halve jaar Springzaad 2009 liet zien.
10 juni en 21 oktober 2009, weer eens naar Maastricht!
We organiseerden in 2009 samen met Paul Janssen weer eens een excursie naar Maastricht. Daar was inmiddels weer heel veel gebeurd! Die excursie zou zelfs twee maal plaats vinden dat jaar: op 10 juni en op 21 oktober.
En ruim vier maanden later, 21 oktober 2009, een tweede fietsexcursie door Maastricht: ‘gewoon’ teveel belangstelling voor één bijeenkomst!
2010 – 2013
Georganiseerd vanuit of in samenwerking met het Springzaadnetwerk
Springzaad gaat nu steeds meer als echt netwerk fungeren. Het kwam steeds minder vaak voor dat we puur vanuit het Springzaadsecretariaat activiteiten planden en organiseerden, steeds vaker ging het initiatief uit van Springzaadleden (vaak ontwerpers) die graag hun ervaringen met anderen wilden delen.
21 mei 2010: Fietsexcursie Kinderopvang Den Haag
Op 21 mei 2010 was er een fietsexcursie voor Springzaadleden en –nieuwsbriefontvangers langs de kinderopvanglocaties in Den Haag waar Jan van Schaik en Wouter van Santen veel moois gerealiseerd hadden. Opvallend genoeg waren de deelnemers aan deze excursie vooral medewerkers van andere kinderopvangkoepels.
5 november 2010: Fietsexcursie langs groene schoolpleinen in Apeldoorn
Op 5 november 2010 waren we te gast in Apeldoorn, waar Karsten Orth (ontwerper gemeente Apeldoorn) ons graag de natuurspeelplekken liet zien waar hij (met zijn collega’s) inmiddels aan had gewerkt. Ook deze excursie moesten we vanwege de grote belangstelling twee maal organiseren (ook op 14 april 2011).
25 mei 2011: Excursie in stad en provincie Utrecht
25 mei 2011 organiseerde Paul van Eerd een excursie langs drie heel verschillende, door hem ontworpen natuurspeelplekken in resp. Utrecht, Houten en Zeist.
10 en 11 juni 2011: Fietsexcursie langs Amersfoortse speelnatuur
Op 10 en 11 juni 2011 was er weer eens een tweedaagse excursie in Amersfoort, waar in dit geval onze Amersfoortse collega’s een belangrijke bijdrage aan geleverd hebben.
20 sept. 2011: Fietsexcursie langs speelnatuur in Amsterdam-West
Martin Hup van Het Woeste Westen was de mede-organisator van een fietsexcursie langs verschillende locaties in Amsterdam-West op 20 september.
14 december 2011: Fietsexcursie in Amsterdam-Zuid.
Jan van Schaik, wilgenkunstenaar en natuurspeelontwerper maakte, samen met ons, een mooi programma naar groene schoolpleinen en speelnatuur waar hij als ontwerper bij betrokken was.
14 en 15 juni 2012: Tweedaagse excursie langs speelnatuur van De Twee Heren
Als laatste in deze serie moet zeker nog genoemd worden de tweedaagse excursie langs natuurspeelterreinen, groene schoolpleinen en idem kinderopvangterreinen in Noord-Holland (IJmond en West-Friesland); allemaal inspirerende voorbeelden ontworpen en uitgevoerd door De Twee Heren. Deze excursie, mede voorbereid en uitgevoerd door Jan de Vries en Barry Bimmerman vond plaats op 14 en 15 juni 2012.
1 oktober 2013: Excursie / studiedag ‘Speelnatuur en moestuinieren’
Op 1 oktober ‘13 organiseerden we tenslotte samen met Petra Wevers (regio West-Brabant) en Els van der Kerkhof (regio Zeeland) een excursie/studiedag ‘Speelnatuur en moestuinieren’, waarbij we o.a. de bijzonder goede voorbeelden in Roosendaal, (DE Toltuin) en Middelburg (Speelhof Hoogerzael) bezochten.
1-3 april 2011: Speciaal voor Springzaadleden
Naast deze activiteiten voor ‘iedereen’ organiseerden we speciaal voor de Springzaadleden op 1-3 april 2011 een grote bijeenkomst met ruim 30 deelnemers en een uitgebreid programma in de Stayokay in Gorssel met boeiende uitstapjes naar Dedemsvaart, Zwolle en Deventer.
27 mei 2011: Studiedag ‘Allemaal spelen!’
In het kader van het gelijknamige project organiseerden we op 27 mei 2011 een studiedag in Deventer. Doelstelling: deelnemers ondervinden praktisch, aan hun eigen lijf of – en onder welke condities – het met lichamelijke beperkingen – gehoor, zicht, loopvermogen etc. – toch mogelijk kan zijn om met plezier speelnatuur te beleven. Dit alles in het kader van het project “Geïntegreerd natuurlijk spelen” en als sensibilisering voor het ideaal van “Allemaal spelen”.
17 mei 2013: Symposium Springzaad in volle bloei
Op 17 mei 2013 vond, wederom in Kasteel Groeneveld in Baarn, het symposium ‘Springzaad in Volle Bloei’ plaats. Aan de voorbereidinga en uitvoering van dit symposium hebben velen hun steentje bijgedragen. Van de 86 deelnemers hebben niet minder dan 26 mensen een presentatie of workshop verzorgd! Mede daardoor werd het een feest der herkenning en ging het niet alleen om alles wat er in de afgelopen jaren tot stand was gekomen, maar bood het ook perspectief op een ‘bloeiende toekomst’ (tekst Ity Busstra).
6 juli 2013: Springzaadfamiliedagje op het eiland Tiengemeten
Veel van die bloei kon ook al letterlijk bewonderd worden op 6 juli 2013, tijdens een heel informeel georganiseerd familiedagje – “Kinderen van harte welkom!” – op Tiengemeten.
Voor de excursies en studiedagen die na 2013 plaatsvonden waren wij niet meer eindverantwoordelijk. Wel hebben we in de periode die volgde nog een aantal internationale excursies en studiedagen georganiseerd of deelgenomen aan conferenties en symposia. Lees daarover meer op de pagina Springzaad internationaal.