29 september t/m 3 oktober 2014
Dit was verreweg de gecompliceerdste excursie die we ooit hebben georganiseerd in het kader van Stichting Oase. Maar ook een excursie waar we bijzonder veel mooie herinneringen aan hebben. Het was alle moeite uiteindelijk meer dan waard.
Vijf dagen lang waren we op stap met een groep van ruim 30 speelnatuurenthousiastelingen, waarvan bijna de helft uit het buitenland (België, Duitsland, Oostenrijk, Zweden, Engeland, Ierland en Turkije). Uitnodigingen en alle informatie verstuurden we vooraf in drie talen: Nederlands, Duits en Engels. Tijdens de excursie was Engels officieel de voertaal, maar in kleine groepjes vonden we altijd spontaan wel de op dat moment meest geschikte taal om onderling te communiceren.
De Internationale Speelnatuur Karavaan maakte deel uit van de activiteiten voor het programma Speelnatuur Verenigen (2011-2014). Naast expliciete aandacht voor verbetering van regionale en landelijke samenwerking, leek de karavaan ons de ideale manier om de internationale banden te versterken.
Wij beseften altijd al dat we veel te danken hadden aan de contacten met onze internationale collega’s. Heel veel ideeën die we in Nederland introduceerden haalden we uit het buitenland. Het was voor ons perfect dat we bij de toekenning van de subsidie van het project Springzaad (2004-2006) de opdracht kregen ons vooral ook internationaal te oriënteren. Met deze oriëntatie zijn we na afloop van dit programma enthousiast doorgegaan! Dat heeft in de loop der jaren geleid tot een informeel internationaal netwerk van speelnatuurkenners en -makers. Hen wilden we op de eerste plaats uitnodigen voor deze meerdaagse excursie in de vorm van een ‘karavaan’, een gezamenlijke meerdaagse tocht langs speelnatuur ‘oases’. Het leek ons een goed idee hen te laten zien wat er in Nederland, mede door hun inspirerende voorbeelden, inmiddels tot stand was gekomen. Idealiter wilden we de excursiegroep voor de andere helft laten bestaan uit Nederlandse speelnatuurcollega’s. Dat is prima gelukt! Daarnaast heeft de groep tijdens de excursie op de verschillende bezochte locaties nog vele andere Nederlandse speelnatuurcoryfeeën ontmoet.
We beseften dat zo’n vijfdaagse excursie voor veel mensen best een serieuze tijdsinvestering is. Reden te meer om het programma zo te plannen dat er veel niet te missen hoogtepunten in zouden zitten. Ook wilden we graag dat begin- en eindpunt van de karavaan gemakkelijk bereikbaar met openbaar vervoer zouden zijn. Dat bleek het beste mogelijk als we zouden beginnen in Alkmaar en eindigen in Den Haag. Het werd dus een tocht langs de Hollandse westkust, met overnachtingen in het NIVON-huis in Wijk aan Zee en een hotel in de binnenstad van Rotterdam. De karavaan reisde per busje / carpoolend, fietsend (in Amsterdam) en met lijnbus en trein (Beverwijk – Amsterdam v.v.),
Het programma
Maandag 29 september: van Alkmaar / Schoorl via Beverwijk naar Wijk aan Zee
Vanaf 11 uur waren de deelnemers aan de Internationale Speelnatuurkaravaan welkom in het Buitencentrum Schoorlse Duinen. Na de koffie had iedereen de gelegenheid de hier aangelegde speelnatuur (Speelbos Zandspoor) te bekijken, gevolgd door een presentatie van Erna van der Wiel (Staatsbosbeheer) over hun speelnatuurbeleid en een filmpje over het programma Natuursprong. Het voorstellingsrondje stelden we uit tot later op de dag omdat het niet iedereen gelukt was op tijd aanwezig te zijn, waaronder Marianne en Berna (uit Turkije, die het weekend daarvoor bij ons had gelogeerd), omdat de bus van de boot naar de trein in Den Helder niet reed.
Na de lunch in Brasserie IJgenweis vertrokken we carpoolend naar Natuurspeelplaats Velserbroek, net als de andere speelplekken die we op deze maandag bezochten (kinderdagverblijf Puk en speeltuin Moby Dick in Beverwijk) vormgegeven en aangelegd door De Twee Heren. Jan de Vries en Barrie Bimmerman, de beide Heren, reisden met ons mee en gaven, waar dat gewenst was een toelichting.
Na de excursie was het tijd voor een gezellige maaltijd met levendige gesprekken in alle drie de talen bij restaurant Sonnevanck. Daarna ging een deel van de groep ondanks de regen – de enige regen in deze dagen – nog even naar (in?) de nabij gelegen Noordzee.
Dinsdag 30 september, een dagje speelnatuur in Amsterdam
Met bus en trein gingen we met de hele groep naar Amsterdam. We huurden fietsen in de buurt van het station (tandem voor Pjotr en Berna, die het fietsen een beetje verleerd had) en reden in een enorme sliert langs het IJ naar Natuurspeeltuin Het Woeste Westen, waar we na een toelichting van Martin Hup uitgebreid de natuurspeelplaats konden bekijken en uitproberen. Martin had ook gezorgd voor een lekkere lunch met o.a. pizza’s uit de eigen leemoven.
Vanaf dat punt splitsten we de groep in tweeën, zodat het nog net te doen was om zonder problemen en niet al te veel irritaties van andere fietsers onze geplande ronden te maken. Ronde 1 ging via De Ruige Speelplek naar Natuurspeeltuin Plan West en vervolgens naar De Natureluur. Deze groep werd begeleid door Martin Hup en Willy. Ronde 2 ging met Jan van Schaik, Jitske Hallema en Marianne ook naar Plan West (via de toevallig open zijnde Slatuinen) en ontmoette daar de groep van Ronde 1 (mooie gelegenheid voor de groepsfoto). Daarna fietste deze groep via het Rembrandtpark en het Vondelpark (theepauze) naar de Kleine Nicolaasschool, vervolgens naar De Kleine Reus en tenslotte naar Montessorischool De Pinksterbloem, allemaal plekken waar Jan van Schaik en/of Jitske Hallema bijzondere groene schoolpleinen hadden gerealiseerd.
We hadden van te voren een terras uitgezocht in De Pijp waar we elkaar na afloop van de rondes weer zouden treffen. Een aantal mensen bleef daar ook eten. Anderen gingen eerder terug naar Wijk aan Zee, waar ze nog eens bij hotel-restaurant Sonnevanck gingen eten. Doordat iedereen van te voren kaartjes had gekregen voor bus en trein kon men zelf beslissen wanneer men terug wilde gaan.
Woensdag 1 oktober, vanuit Wijk aan Zee carpoolend via Amsterdam (klimbos) en de diverse speelnatuur in Zoetermeer naar de Speeldernis in Rotterdam.
Het bezoekje aan het klimbos in het Amsterdamse Bos was een noodgreep, omdat het geplande bezoek aan een kinderopvanglocatie in Hoofddorp last minute niet doorging. We hadden daardoor ook genoeg tijd voor de diverse speelnatuurlocaties in Zoetermeer die we, samen met ontwerper Henry van Hoof en Maaike Kentie (NME Zoetermeer) bezochten: Speelboerderij de Beestenboel, Vrije School De Vuurvogel (ontwerp van Sigrun Lobst) en Natuurspeelterrein de Vrijbuiter. Daarna brachten we ook nog een bezoekje aan Speelbos De Balij.
Vandaar carpoolend naar De Speeldernis, waar een mooi kampvuur en een heerlijke maaltijd van Geestighe Willem op ons wachtten. Natuurlijk was ook De Speeldernis zelf zoals altijd weer zeer de moeite waard!
Onze overnachtingsplek was deze en de komende nacht het Easyhotel, in de binnenstad van Rotterdam. Dichtbij restaurant De Bazaar waar we die avond nog even iets gingen drinken en de volgende twee ochtenden heerlijk (Marokkaans) hebben ontbeten.
Donderdag 2 oktober: Rotterdam en het Eiland Tiengemeten
Na het ontbijt vertrokken we carpoolend naar Rotterdam-Zuid, naar de Educatieve Tuinen De Enk waar Gerrit Roukens en zijn collega’s iets unieks van hebben gemaakt. We genoten van de ongekende variatie aan tuinideeën, creativiteit, biodiversiteit. Omdat we gereserveerd hadden voor de veerpont naar Tiengemeten (om 12 uur) konden we er niet erg lang blijven. Helaas kon Gerrit ons ook niet vergezellen naar Tiengemeten. Dus waarschijnlijk zijn er vragen blijven liggen. Goed dat iedereen een uitgebreide lijst met alle gegevens van de bezochte locaties gekregen heeft!
We haalden de gereserveerde pont en – na een lunch in het nabij gelegen pannenkoekenrestaurant – hadden we ruim de tijd om de speelnatuur te beleven. Op deze locatie waren ook drie voordrachten van onze buitenlandse gasten: Reinhard Witt (Duitsland) benadrukte in zijn verhaal de waarde van speelnatuur voor de biodiversiteit, Mike Jones (Engeland) vertelde over de betekenis van speelnatuur in ‘Transition Towns’ en Berna Çöker(Turkije) deed datzelfde over haar werk bij de universiteit van Izmir.
Om 17 uur namen we de pont weer terug naar het vasteland. We hebben gezellig gegeten in een popup restaurant in een stadslandbouwproject in Rotterdam Lombardijen. Daar werd samen met kinderen (die om een of andere reden problemen hadden) heel verantwoord en lekker gekookt. Een bijzonder sociaal en ecologisch project! De meeste deelnemers hadden daarna nog zin om meer van de nieuwe Rotterdamse (haven)cultuur te proeven. Sigrun kende een sympathieke plek in een havenloods, Feniks. Na een ijzingwekkende tocht met de watertaxi waren we tegen middernacht weer terug in de binnenstad, waar een aantal van ons zich nog in het nachtleven van de Witte de Withstraat hebben gestort (laatste avond…).
Vrijdag 3 oktober: naar Den Haag!
De karavaan vertrok om ca. 9.30 uur naar Den Haag. Het laatste project dat we deze week samen bezochten, OBS Het Startpunt in de Haagse Schilderswijk, is zeker niet het minste. De ontwerpers, Jan van Schaik en Wouter van Santen kregen terecht veel waardering voor hoe zij van deze toch vrij kleine binnenruimte zo’n mooi bespeelbare en ook nog biodiverse tuin hadden weten te maken! We zagen dat de kinderen er heel leuk konden spelen. Na de pauze vertelde Carien Janssen van Raay (Fonds 1818) de groep over de door hen geïnitieerde Groene Schoolpleinen campagne, waar deze school natuurlijk een prima voorbeeld van was, en onze bemoeienis daarbij.
Om 12 uur werden we verwacht op het Ministerie van Economische Zaken, waar in die tijd ook landbouw en natuur onder vielen. In de foyer, een van de ruimten van het Ministerie, konden nog een aantal buitenlandse deelnemers hun verhaal kwijt. Na een introductie door Roel van Raay, op dit ministerie o.a. verantwoordelijk voor de Regeling Draagvlak Natuur, het subsidieprogramma waar ons project Speelnatuur verenigen uit gefinancierd werd, kwamen achtereenvolgens Manfred Dietzen en Ulrike Wolf (over Grün macht Schiule in Berlijn), Anna Lenninger (over speelnatuur in Zweden) en Jean François Van den Abeele (over ’transitietown-ontwikkelingen’ in Sint-Niklaas) aan bod. En toen bleek er ook nog tijd voor een filmpje over het Technieklandje bij Nijmegen. dat Pjotr Timmerman had meegebracht.
Om 15 uur was het officiële programma afgelopen, maar het was uiteindelijk ruim na 17 uur dat wij de laatste deelnemers een goede reis naar huis wensten. Op een terrasje dichtbij het station bleek het afscheid nemen niet mee te vallen. Er werden heel wat drankjes en hapjes geconsumeerd om nog zo lang mogelijk te genieten van elkaars verhalen en herinneringen aan deze bijzondere excursie.
Een van de deelnemers, Antje Schwabersberger uit Berlijn, ging nog met ons mee terug naar Texel. Een paar dagen later kwam er – net als na de bestuursexcursie naar Noordrijn-Westfalen – weer een heel feestpakket van de Ecoplaza. Naast al die aardige bedankmailtjes en foto’s hebben we dit zeer gewaardeerd!
