Toen wij in 2016 op De Potvis kwamen wonen was het middenterrein nog een grote saaie grasvlakte met – vanuit ons huis gezien helemaal achteraan – een laagte met een vijver (wadi).
Natuurlijk jeukten van begin af aan onze handen om hier iets aan te veranderen, maar we waren nog druk aan het werk en we hadden er dus simpelweg de tijd en energie niet voor. En bovendien zagen we de eerste jaren Potvis 6 toch meer als een tijdelijke oplossing. Het heeft natuurlijk weinig zin energie te steken in een project dat gemakkelijk uit kan groeien tot iets langdurigs, als je met verhuisplannen in je achterhoofd zit. Omdat veel andere Potvisbewoners deze huisvesting ook als tijdelijk beschouwen gold dit ongetwijfeld ook voor hen. Dus er veranderde jarenlang niets aan deze situatie.
De eerste stappen
In de Coronatijd waren mensen minder buitenshuis aan het werk en groeide de behoefte om dichtbij huis meer te ondernemen. Een van onze medebewoners, Matthijs van der Geest en zijn sportieve gezin hadden behoefte aan meer mogelijkheden voor sport en spel. Matthijs had gehoord van de actie ‘Verrijk je buurt‘, een initiatief van het Texelfonds en – nadat hij zich met een handtekeningenactie had verzekerd van support van zijn medebewoners – vroeg hij geld aan bij dit fonds voor 2 serieuze voetbaldoeltjes (ter vervanging van een ruïneus exemplaar dat van een andere speeltuin was gekomen) en een jeu de boulesbaan. De subsidie werd verstrekt, de doeltjes gekocht en geplaatst en de jeu de boulesbaan aangelegd.
Een jaar later vroeg Luciëtte van Hezik subsidie aan bij het Oranjefonds om in de buurt van de jeu de boulesbaan een ronde picknickbank te kunnen plaatsen. Ook zij had succes en de picknickbank werd op de eerste de beste Burendag feestelijk in gebruik genomen.
Na deze acties, die vooral gericht waren op sport, spel en ontmoeting kregen we datzelfde jaar, 2021, ook meer oog voor veranderingen in het groen. De bewoners die dichtbij de wadi woonden zagen met lede ogen dat het gras ook hier heel vaak werd gemaaid. Medebewoonster Vera Bakker ging demonstratief in het gras liggen om het maaien te verhinderen. In het kader van de Help de bij – maai me niet actie vroeg Jarco Havermans of er – in verband met de bijen – niet wat minder gemaaid zou kunnen worden. Dat kon!
Met spectaculair gevolg! Niet minder dan drie orchideeënsoorten en ook natuurlijk andere interessante plantensoorten stonden al snel in bloei!
Dit smaakte naar meer! Luciëtte maakte een groepsapp aan, getiteld De Potvis Bloemenweide en we bedachten als eerste activiteit het aanbrengen van vestigingshulp voor insecten en vogels.
Peter Kieft en Luciëtte van Hezik zorgden voor geld – via de bewonersvereniging van Woontij – en voerden de plannen ook daadwerkelijk uit. Letterlijk ondersteund door Ruud Blok.
Tamar Lok installeerde vervolgens een webcam in een van de vogelnestkastjes. We werden door haar regelmatig via WhatsApp-berichtjes getrakteerd op beelden van de nestelende, broedende en uitvliegende koolmezen.
Hoe een saai grasveld veranderde in een ecologische buurttuin
De resultaten rondom de wadi stimuleerden ons om ook iets te gaan bedenken voor het grote grasveld. We begonnen een ‘Tuingroep’, verzamelden alle wensen en legden die voor aan Rob van der Steen, vooral omdat hij veel ervaring heeft met het begeleiden van bewonersgroepen. Rob kwam kijken, stuurde ons kort daarna een ontwerpschets en kwam die aan de hele groep toelichten. De Tuingroep was enthousiast en omdat dit ook goed gewerkt had bij de doeltjes en de jeu-de-boulesbaan verzamelden we nu ook voor dit doel handtekeningen van andere Potvisbewoners. Tegelijk een goede mogelijkheid de plannen toe te lichten.
Met de ontwerpschets en de handtekeningen benaderden we Woontij, de eigenaar van de huizen en de grond van de Potvis. Woontij reageerde positief en zegde zelfs toe 25 % te willen bijdragen in de kosten!
We organiseerden snel een tuingroepbespreking om met elkaar te bepalen voor welke bomen we zouden kiezen. Dat werden een berk, een linde, 2 walnotenbomen (gekozen op advies van Jaap Dros), en een pruim, appel en een peer voor rondom de picknickbank. Een wilg was al spontaan opgekomen in de wadi. En als struiken kozen we zowel voor eetbare struiken (aalbes, kruisbes, hazelaar) als mooi bloeiende struiken (vooral voor de insecten).
Op 22.9.22 hebben we een (heel informele) Bewonersvereniging opgericht. Namens deze Bewonersvereniging hebben we voor de overige kosten financiering aangevraagd bij het Texelfonds. Onze contactpersoon bij dit Fonds, Peter Reijnders, heeft ons heel goed begeleid bij de aanvraagprocedure. Onze aanvraag werd gehonoreerd!
We gaven – toen we zeker wisten dat we de financiering rond hadden, de bestelling voor de bomen en struiken op bij Martin de Jong, Noordkop Groen en vroegen hem ook voor het grondwerk.
Aan de slag!
De eerste concrete actie na de subsidietoekenning was het verwijderen van klinkers om ruimere boomspiegels te kunnen maken. De stenen bewaarden we voor de geplande stapelmuurtjes rondom de moestuintjes. En helaas moesten we ook enkele bomen die het de afgelopen jaren wel heel slecht hadden gedaan, verwijderen.
Het grondwerk
Het grondwerk gebeurde op 24 november, een dag voor de geplande boomplantdag. Helaas had het die nacht ervoor enorm geregend, zodat de grond heel drassig was. We schrokken dan ook van de grote kraan die ’s ochtends vroeg het gras op reed. Diepe sporen waren niet te vermijden, hoe zorgvuldig de jonge kraanmachinist ook probeerde te werken.
De boomplantdag – 25 november 2022
Op deze dag kwam Rob van der Steen ons plantwerk begeleiden. Hij legde goed uit hoe we de bomen en struiken het beste konden planten. Er kwamen spontaan ook andere bewoners van ’t Horntje meewerken! Op zulke dagen is goede catering heel belangrijk. Twee medebewoners, Peter Hendriks en José Blok zorgden voor een grote pan soep en heerlijke warme broodjes.
Om 14 uur kwamen Peter Reijnders (namens het Texelfonds) en Nico van Egmond (namens Woontij) voor het planten van de eerste boom, een berk. De Texelse Courant en het Noord-Hollands Dagblad waren ook uitgenodigd en aanwezig. Dit leverde aardige artikelen op. De plantactie werd afgesloten met het poten van 12 soorten knollen en bollen.
Fase 2
In het vroege voorjaar van 2023 maakten we – met hulp op afstand van Rob van der Steen – plannen voor een verdere verfijning. Onze eerste gezamenlijke activiteit was een tuinwerkdag op 26 maart.
Op 8 april organiseerden we – ter inspiratie – een excursie naar al langer bestaande ecologische buurttuinen in Culemborg en Utrecht.
Veel leuk en creatief werk in de lente
Geïnspireerd door alles wat we tijdens de excursie hadden gezien, gingen we hierna al snel weer verder aan de slag. Toen we terugkwamen van een korte vakantie stond er al een zelf gevlochten wilgenschutting, waardoor de afvalcontainers – gezien vanaf de picknickbank – uit zicht kwamen te staan. We kochten, met het geld van het Texelfonds het nodige gereedschap en Peter Kieft maakte een handig opbergsysteem in een van de fietsenbergingen. Hij was het ook die samen met ons bij bewoners van Den Hoorn, Den Burg en ’t Horntje materiaal (stenen, trottoirbanden, hout etc.) op ging halen voor de muurtjes en de kinderspeelplek. Zij wilden dit kwijt en wij waren er blij mee. Winwin dus!
Tot slot hebben we de stapelmuurtjes beplant met muurplanten en met kruiden, die we merendeels bij de Novalishoeve kochten en die heel goed gedijden in het mengsel van compost en Bio-Kulturagrond.
Kinderspeelplek
We wilden graag ook nog een speelplekje inrichten voor de allerjongste Potvisbewoners. We maakten een eenvoudig ontwerp voor 2 wilgentipi’s verbonden door een wilgentunnel en daarvoor een met boomstammen omzoomde kleine zandbak.
Rob van der Steen kwam ons begin mei 2023 helpen bij het maken van de wilgenbouwsels. Achteraf bleek het te laat in het seizoen te zijn, de wilgen sloegen daarom helaas niet aan. We namen het jaar daarna contact op met Jan van Schaik, alias Jan de Wilgenman. Die raadde ons sterk aan om de wilgen voor 1 maart de grond in te krijgen. Die raad namen we ter harte. Op 23 februari 2024 deden we een tweede poging. We hadden niet genoeg materiaal om het hele bouwsel te vervangen, maar een wilgenkoepel en het tunneltje lukten wel. Jan hielp ons daar geweldig bij. Gelukkig werden de nieuwe wilgenkoepel en de tunnel nu wel mooi groen! Als dank daarvoor boden we aan om voor hem samen met zijn vrouw Wilma een mooi dagje op Texel te organiseren.
Potvistuin als Nachtvlindermeetpunt
Jarco Havermans zorgde ervoor dat de Potvistuin een nachtvlindermeldpunt van de Vlinderstichting werd. Hij zet regelmatig ’s avonds in de tuin een nachtvlinderval op.
Openingsfeest
Het openingsfeest vond plaats op 15 juli 2023 van 14-17 uur. Een mooie middag met muziek van DEK uit Den Hoorn, veel lekkere internationale hapjes en drankjes, een rondleiding door Willy, een Potvisquiz georganiseerd door Luciëtte van Hezik en kinderactiviteiten, zoals schminken. Jarco liet ook nu zijn nachtvlinderactie aan de aanwezige feestgangers zien. Groot succes!
Het weer bleef die hele middag nog heel behoorlijk (alleen een beetje te veel wind), maar om 17 uur begon het om te slaan en kregen we bijna 2 dagen storm met heel veel buien die helaas ook gepaard gingen met saltspray. Na afloop waren de blaadjes van de bomen bruin. En het duurde een hele tijd voordat dit weer enigszins goed kwam.
De tuin krijgt langzaam maar zeker haar vorm
De zomer van 2023 was, in tegenstelling tot de kurkdroge maand juni waar we vele, vele liters water naar de zieltogende bomen en struiken hebben gesjouwd, vaak nat en dat weertype wist seizoenenlang van geen wijken (het leek een eeuwige herfst). Voor de bomen en struiken was ook dit natuurlijk niet optimaal, maar wel voor de een- en meerjarige planten die tussen de bomen en struiken en in de boomspiegels gezaaid waren. In de lente van 2024 konden we genieten van een ware bloemenzee.
De droogte van juni 2023 heeft er wel toe geleid dat we twee grote watercontainers hebben aangeschaft en aangesloten op de regenpijpen bij de twee bergingen. Die watercontainers waren hard nodig! Maar als het te lang droog is, blijkt dat niet genoeg om in onze waterbehoefte te voorzien. We hebben contact gehad met Woontij en de gemeente om (met subsidie) meer regentonnen aan te schaffen. De grote witte plastic containers zijn niet erg fraai. Het was dan ook fijn dat Peter Kieft de container bij onze berging voorzien heeft van een fraai jasje.
Feestjes en andere activiteiten
Zo’n tuin heeft ook onverwachte spin-off. Je leert elkaar immers beter kennen en komt weer op nieuwe ideeën. Zo organiseerden we op 20 september een kledingruilbeurs in de Potvisbar, waar alle bewoonsters van ’t Horntje aan deel konden nemen.
Op 8 oktober 2023 vonden we het tijd voor een ‘Eind van de zomer-etentje’ voor de tuingroep, waarbij natuurlijk ook andere bewoners welkom waren. Een potje jeu de boules stond ook op het programma.
2024
Het jaar 2024 begonnen we goed met een gezellig midwinterfeestje voor de tuingroep in de Potvisbar.
Dörte Poszig organiseerde op 23 maart een opruimactie in de Potvistuin. Prima actie, maar het leukste was dat onze medebewoner David, een Spaanse bioloog, samen met zijn dochtertje Olivia een Kleine watersalamander ontdekte tijdens het opruimen. Een ontroerend moment.
Voor het winternummer van Oase (2023) hebben we een artikel geschreven: De Potvistuin: van een saai grasveld tot een ecologische buurttuin.
25 mei 2024 mocht Marianne een powerpointpresentatie verzorgd op de jaarvergadering van Stichting Texelfonds met dezelfde titel.
In het voorjaar van 2024 regende het overvloedig. Dit had tot gevolg dat de groei en bloei enorm was. Vooral de toortsen en de akkerhoningklaversoorten (wit en citroengeel) bloeiden uitbundig. maar ook de moestuintjes waren heel kleurrijk door alle soorten bloemen die gedeeltelijk gezaaid en geplant waren, maar ook spontaan waren opgekomen. De insecten (waaronder zeldzaam wordende vlindersoorten als het zwartsprietdikkopje profiteerden hiervan.
Op 14 juli (dus ongeveer een jaar na de officiële opening van de tuin) organiseerden we een – ondanks het niet erg zomerse weer – succesvol zomerfeest voor onze medebewoners in de Potvis en ’t Horntje.