Bestuurder Stichting Oase 1993 – 2005
Ger Londo’s naam en faam was ons al lang bekend, voor hij ons op 28 september 1991 voor het eerst samen met zijn vrouw in Zuidbroek bezocht, om dan samen verder te reizen naar de heemtuin in Muntendam. Daar wachtte beheerder en oud-collega Harry Schokkenbroek vol spanning op ons. En zo liepen we dan met de auteur van het standaardboek voor natuurtuinbeheerders, “Natuurtuinen en -parken – aanleg en beheer”, de alom erkende ‘vader van de natuurtuingedachte’ door ‘onze tuin’. Maar eventjes nerveus want de auteur, wiens boek we volgens Harry voor begin van onze heemtuincarrière in 1986 gelezen móesten hebben, bleek een uitermate aimable, bescheiden man te zijn. De heemtuin in Muntendam was 9 jaar eerder aangelegd als natuurtuin à la Londo en ook behoorlijk strikt als zodanig beheerd. Toen Ger zei dat hij die tuin – toen al bijna 7 ha. groot incl. nieuwe uitbreiding – een van de mooiste van Nederland vond kon de dag niet meer stuk.
Vraagbaak, auteur en bestuurder
Ger Londo had voor deze ontmoeting al bewezen een zeer belangrijke kennisbron voor velen van ons in de ‘heemtuinwereld’ te zijn: altijd bereid en in staat geduldig en met veel eigen praktijkervaringskennis iedereen gratis van advies te dienen. Hij natuurtuinierde op wetenschappelijke wijze proefondervindelijk zowel rondom zijn eigen huis – zijn huis lag grappig genoeg aan de Proeftuin 13 – maar ook al vanaf 1972 tot 1997 bij de proeftuin van het IBN (Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek) op Landgoed Broekhuizen in Leersum. En toen die proeftuin en het instituut in 1997 werden opgeheven lukte het Ger Londo en vrijwilligers van de Vereniging voor Dorp en Natuur uit Leersum de verschillende grondsoorten inclusief mooie overgangen, waardevolle plantzoden etc. kruiwagen voor kruiwagen over te brengen naar een zeer nabije locatie in Leersum – ter beschikking gesteld door Staatsbosbeheer. Al lang voor zijn overlijden in 2018 werd de tuin volkomen terecht naar hem benoemd. Lees hier meer over de Londotuin.
Ger Londo vervulde deze ‘vraagbaak- en begeleidingsfunctie’ zijn hele (werk-)leven lang: tot op hoge leeftijd was hij adviseur en bestuurslid bij de oudste en zeer gerenommerde heemtuin van Nederland, Thijsse’s Hof in Bloemendaal, maar ook o.m. beheerders van de heemtuin in Arnhem-Presikhaaf, de natuurtuinen in Made, Muntendam, Zoetermeer en Rijswijk wisten hem te vinden en te boeien. Toen we de Landelijke Werkgroep Heem- en Natuurtuinen in oktober 1990 opbouwden duurde het maar even tot Ger Londo zich persoonlijk aanmelde en vroeg of hij ook welkom was in deze voor hem zo belangrijke groep praktijkmensen. Natuurlijk! Wij hadden alleen nooit gedacht dat Ger Londo er in zijn drukke bestaan tijd voor vrij zou kunnen maken.
Uiteraard groeide bij hem ook in de 12 jaar bestuursactiviteiten de betrokkenheid bij de tuinen en kleine parken die wij samen tijdens excursies van Stichting Oase en de Vakgroep Heemtuinbeheer beleefden. 14 en 15 juni 2001 organiseerden we samen met Ger zelfs twee excursies vanwege te grote belangstelling voor ‘zijn’ tuinen met te kleine paden… en op 6 juni 2014 werd een verwante excursie “In het voetspoor van Ger Londo” voor een nieuwe generatie heem- en natuurtuinbeheerders met veel succes herhaald. Natuurlijk bezochten we ook tijdens iedere excursie de natuurtuin van Ger’s werkgever, het onderzoeksinstituut Alterra (opvolger van het IBN, aangelegd 2000). Ook die zou niet zijn ontwikkeld zonder de inzet en de kennis van Ger Londo.
Hieronder nog enkele impressies van en met Ger Londo in het ‘veld’:
De auteur Ger Londo
Zijn eerste boek voor heemtuinvrienden, “Natuurtuinen en parken”, roemden we eerder al als een must voor natuurtuinders. Nog tot 2009 – einde van onze Beuningse informatiewinkel – zorgden we jaar in jaar uit bij antiquariaten voor een klein voorraadje van dit onvolprezen boek van Ger Londo, b.v. voor cursisten van onze cursus Ecologisch hovenier. Al is het, nu ik dit typ, al 45 jaar geleden dat het boek werd uitgegeven, het is nog steeds actueel en zeer bruikbaar in de praktijk! Ger vertelde wel eens, dat het boek in feite een reactie op de vele vragen aan hem en het IBN/RIN (Instituut voor Natuuronderzoek/Rijksinstituut voor Natuuronderzoek) was op beheersproblemen die tuinbeheerders ondervonden als ze Louis le Roy te letterlijk namen… Hij had een werkbare manier van ’tuinieren met de natuur’ ontwikkeld, zei hij dan fijntjes. 16 jaar later, 1993, was de tijd dan rijp voor een uitgebreider ‘salontafelmodel’, “Tuin vol wilde planten, natuur in tuin en park”, uitgeverij Terra, Warnsveld met een verwante tekst maar prachtige full colour foto’s – fotograaf: Jan den Hengst. Ook dit boek is antiquarisch nog steeds gevraagd en niet voor een habbekrats te verkrijgen. Later volgden dan nog een leuk klein boekje over “Thijsse’s Hof, tachtig jaar natuurontwikkeling” bij Bekking & Blitz, 2006 en een uitgebreider boek, “Naar meer natuur in tuin, park en landschap”, KNNV in 2010.
In het kader van deze website voert het te ver om ook nog nader in te gaan op de meer wetenschappelijke publicaties van Ger Londo. Wel willen we nog uitgebreid ingaan op de vele populair-wetenschappelijke artikelen die Ger Londo voor ons tijdschrift Oase schreef: altijd even helder, verzorgd, praktisch. Tussen 1991 en 2015 waren dit niet minder dan 27 bijdragen! Tot op uitzonderingen, zoals b.v. het allereerste artikel (logisch, het was pas het tweede nummer van Oase: waar moest Ger toen op reageren???), hadden Ger Londo’s artikelen haast altijd een heel praktische aanleiding.
Artikelen van Ger Londo
- zomer 1991 – Graslandexperimenten in Engeland en hun waarde voor natuurtuinen
- winter 1991 – Hoe inheems zijn wilde planten?
- voorjaar 1992 – Over mortels voor muren in heemtuinen
- herfst 1992 – Het voorkomen en verhelpen van lekkende vijvers
- voorjaar 1993 – Over de aanleg van natuurtuinen op kleigrond
- zomer 1993 – Onderzoek in natuurtuinen, deel 1: Waarom onderzoek?
- herfst 1993 – Onderzoek in natuurtuinen, deel 2: De methode Tansley
- winter 1993 – Onderzoek in natuurtuinen, deel 3: De decimale methode
- voorjaar 1994 – Onderzoek in natuurtuinen, deel 4
- zomer 1994 – Vanuit tussenvorm naar natuurtuin en wilde-plantentuin
- winter 1994 – Wat is natuur?
- voorjaar 1997 – Welke krokussoorten zijn geschikt voor verwildering?
- voorjaar 1998 – Mossen in grasland
- zomer 1998 – De toename van haakmos en het graslandbeheer in natuurtuinen
- voorjaar 1999 – Heermoes – vriend of vijand in de natuurtuin?
- herfst 1999 – Enkele ervaringen met vogels in mijn tuin
- winter 1999 – Over storing, dynamiek en plantengroei
- voorjaar 2000 – Thijsse’s Hof 75 jaar
- winter 2000 – Duitse gentiaan geschikt voor heemtuinen?
- voorjaar 2001 – Natuurtuin van het onderzoeksinstituut Alterra
- voorjaar 2003 – Hoe zijn graslanden ontstaan?
- zomer 2003 – Het ontstaan van graslanden in onze streken
- winter 2003 – Gevolgen van een hete, droge zomer
- zomer 2007 – Over herfsttijloos en dubbelgangers
- zomer 2012 – De Londotuin
- winter 2014 – Het begin van mijn natuurtuin
- zomer 2015 – Ervaringen met heermoes in natuurtuinen
Logische consequentie was dan ook dat we Ger Londo in onze eerste redactieraad vroegen: 6 februari 1993 kwam die voor het eerst bijeen in de Veldwinkel van de KNNV in Utrecht. Behalve Ger waren toen ook Fieke en Fred Bos, Marc Houben, Willem Iven, Wim Kanbier en Peter Peels aanwezig. Een gemêleerde groep actieve Oasevrienden uit het hele land, met eigen netwerken die vooral in de beginjaren van grote waarde voor de ontwikkeling van (Stichting) Oase was.
En als je dan in ons correspondentiearchief met Ger Londo kijkt, dan zie je t/m 2003 zeer regelmatig voor en na verschenen artikelen brieven van Ger waarin hij nader aankondigt wat ons aan teksten te wachten staat, teksten expliciteert resp. na verschijnen complimenten en commentaar levert. Bijna altijd handschriftelijk, en altijd helder, bedachtzaam. Zelden stemden we niet overeen. Zo bleven we onderling wel met verschillende terminologieën werken wat betreft de wirwar van begrippen voor ‘ons soort tuinen’: Ger had – zoals het zich betaamd voor een wetenschapper – in al zijn publicaties een eenduidige terminologie voor begrippen als heemtuin, natuurtuin en wilde plantentuin ontwikkeld. Wij hadden als praktijkmensen ontdekt, dat in Nederland haast niemand zich aan die heldere terminologie hield, maar lukraak en gevoelsmatig met deze begrippen omging of er zelfs nieuwe ontwikkelde… Om die anarchie te omzeilen hadden wij een typisch Hollands compromis – heem- en natuurtuinen cq. natuurrijke tuinen en parken als overkoepelende begrippen bedacht. Tja, verhelderend werkte het allemaal niet, maar wij begrepen ook wederzijds, dat het soms onmogelijk is om tot een alom geaccepteerde terminologie te komen.
Tweemaal vroegen we Ger Londo om een ‘vriendendienst’ die hij op zijn vriendelijke, gedegen en inhoudelijke manier uitvoerde: hij sprak aan het begin van het programma de laudatio ter gelegenheid van de toekenning van de Heimans en Thijsseprijs aan de Stichting Oase in Beuningen, 23 september 2006 uit en hij schreef het voorwoord voor onze eerste Oase Heemtuingids. Beide malen voelden we ons ook namens iedereen die bij de Oasebeweging betrokken was vereerd door zijn woorden.
Ger Londo tijdens een bestuursbijeenkomst in de Oasewinkel in Beuningen.
De bestuurder
Ger Londo verrijkte ons bestuur vanaf het prille begin bij de oprichting in Beuningen, 3-9-93 tot de zomer 2005. Hij was binnen de heel levendige, vaak een beetje ongedisciplineerde groep enthousiastelingen van Stichting Oase een waar baken van rust en bedachtzaamheid. Ger had al langer aangekondigd dat hij rond zijn 70ste verjaardag ook zijn volontaire bezigheden wilde afronden. In stijl namen wij afscheid van hem en zijn vrouw Iet in Arnhem-Presikhaaf met een uitgebreide heemtuinwandeling – heemtuin Presikhaaf was naast Thijsse’s Hof zijn onbestreden lievelingskind in heemtuinland – koffie, gebak, cadeautjes – Hein Koningen overhandigde hem het boek “De Wilde Stad” -, een Sonsbeekwandeling en afscheid op het terras van het Watermuseum.
Met het overlijden van Rob Leopold en het afscheid van Ger Londo betekende het jaar 2005 achteraf gezien een flinke aderlating voor de uitzonderlijke kwaliteit en bandbreedte van dit bestuur. Natuurlijk verloren we Ger niet helemaal uit ons oog: de Vakgroep Heemtuinbeheer kon hem nog wel eens verleiden tot deelname en een hele excursie in ”zijn voetsporen”, en Ger schreef ook nog vier bijdragen na zijn afscheid.
Een andere auteur uit de Oasewereld, Ben J. Veld, mag niet onvermeld blijven als het om uitvoerige interviews met de meest spraakmakende mensen in de Oasewereld in die tijd gaat. Wie nog meer over Ger Londo wil weten, van harte aanbevolen:
- winter 1997 – Gesprekken met Dr. Ger Londo, deel 1 / Ben Veld
- voorjaar 1998 – Gesprekken met Dr. Ger Londo, deel 2 / Ben Veld
- zomer 1998 – Gesprekken met Dr. Ger Londo, deel 3 / Ben Veld
- winter 1998 – Gesprekken met Dr. Ger Londo, deel 4 / Ben Veld
Epiloog
Eind december 2018 bereikte ons het treurige nieuws dat Ger Londo vanaf nu niet meer in ons midden zou zijn met zijn kennis en wijsheid. Vanuit Oase Netwerk en het tijdschrift Oase werden nog twee initiatieven ter herinnering aan Ger Londo gerealiseerd: op 1 maart 2019 organiseerde Oase Netwerk i.s.m. Wageningen Environmental Research een ruimer opgezet symposium ter herinnering aan Ger Londo en Machteld Klees verzamelde en redigeerde voor het zomernummer van 2019 een fijne verzameling van herinneringen aan “Ger Londo, vertaler tussen wetenschap en heemtuin”. Twee gedenkwaardige momenten.